تورهای طبیعت‌گردی در ایران: 'غیرقانونی' یا امن؟
کمیته طبیعت‌گردی انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی استان تهران فعالیت های اخیر گروه‌های زیرزمینی در حوزه سفرهای طبیعت گردی را اقدامی غیرقانونی خوانده و اعلام کرده است از این پس گروه ها و افرادی که بدون مجوز اقدام به راه اندازی تورهای مسافرتی کنند از طریق پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات (فتا) و نیروی انتظامی تحت پیگرد قانونی قرار خواهند گرفت.
مجید محمدی ، عضو کمیته طبیعت گردی در گفت وگویی با خبرگزاری دانشجویان ایران، ایسنا، در همین باره گفته است: "تاکنون ۴۳ گروه و شخص که فعالیت بدون مجوز و زیرزمینی در حوزه طبیعت‌گردی و سفرهای ماجراجویانه دارند، شناسایی شده‌اند که قرار است از طریق انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی تهران به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری معرفی شوند تا برخوردهای لازم از طریق پلیس فتا و اداره اماکن نیروی انتظامی با آنها صورت گیرد."
به گفته آقای محمدی این افراد و گروه ها در حوزه های کوهنوردی، اکوتوریسم، دوچرخه سواری و نجوم شناسایی شده اند و بیشتر از طریق شبکه های اجتماعی برای تورهای زیرزمینی خود تبلیغ می کنند.
به نظر می رسد هزینه های ارزان تر این تورها باعث جذابیت و استقبال عمومی آنها بوده اند، هرچند از نظر مقامات مسئول این تورها از نظر علمی و ایمنی صلاحیت ندارند.
محسن میلادی از فعالان حوزه گردشگری، در گفت وگویی با بی بی سی فارسی در باره مجموعه آژانس های مسافرتی گفت: "مجموعه هایی که در ایران فعالیت گردشگری انجام می دهند به سه گروه بند الف، بند ب و بند پ تقسیم می شوند. آژانس های دارای مجوز بند الف امکان فروش بلیت هواپیما ، قطار، رزرو جا برای هتل و اجرای تور دارند. آژانس های دارای مجوز بند ب کار طبیعت گردی را انجام می دهند و تورهایی برای مقاصد طبیعی دارند اما امکان فروش مستقیم بلیت هواپیما را ندارند و سومین گروه هم آژانس هایی هستند که مجوز بند پ را دارند که آژانس های زیارتی مسحوب می شوند."
مجوز بند الف از سوی سازمان هوایی کشور زیر نظر وزارت راه و مجوز بند ب از سوی سازمان میراث فرهنگی، گردشگردی و صنایع دستی زیر نظر معاون رییس جمهور و مجوز بند پ از سوی سازمان حج و زیارت زیر نظر وزارت ارشاد صادر می شود.
به گفته آقای میلادی، مشکلی که در حال حاضر به وجود آمده در مورد کسانی است که فعالیت هایی را همسو با آژانس های بند ب انجام می دهند و غالبا تورهایی به مقاصد طبیعی برگزار می کنند و این در حالی است که از طرف سازمان میراث فرهنگی مجوز چنین کاری را ندارند.
آقای میلادی در ادامه به مشکلات و آسیب هایی که فعالیت های این گروه های غیر مجاز در حوزه گردشگردی به وجود می آورند اشاره کرد و گفت: " فعالیت این اشخاص وگروه ها روی بازار کار و فعالیت گروه هایی که به طور رسمی این خدمات را ارائه می کنند تاثیر می گذارد اما مهم تر از آن، مساله بیمه است زیرا شرکت های بیمه با فرد حقیقی کار نمی کنند به همین دلیل، این گروها امکان بیمه کردن مسافران را ندارند و این بسیار نگران کننده است چون حوداث طبیعی بسیار اتفاق می افتد."
مجید محمدی نیز پیشتر در گفت و گو با ایسنا گفته بود:" ما نمی‌توانیم با مردم کَل کَل کنیم که این گروه‌ها غیرمجازند، خدماتشان غیراصولی و بدون ایمنی است و با آنها سفر نروید؛ بخشی از مردم به خاطر هزینه های کمتر به مسائل اصولی و استاندارد توجه نمی کنند."
محسن میلادی نیز در این باره گفت: "خیلی از مسافران نمی دانند که چه خدماتی برای آنها در نظر گرفته شده و بستن قرارداد هم برای ثبت نام و سفر با این تورها هنوز خیلی باب نشده است و همه مسافران نمی دانند که باید قراردادی با آنها بسته شود و موارد در این قراردارد ذکر شود. به هرحال چون این افراد و گروها بسیاری از این خدمات را ارایه نمی دهند و دفتر مشخصی ندارند و تنها با یک خط تلفن کار می کنند هزینه تمام شده تورهایشان بسیار کمتر است و این مزیت قیمتی باعث جذب مسافر می شود."
به گفته آقای میلادی، سازمان میراث فرهنگی تنها فعالیت مجموعه هایی راکه زیر نظر این سازمان قرار دارد، پیگیری می کند و از این لحاظ هم دست این افراد و گروه ها برای نوع اجرا و گاه خدماتی که ارائه می دهند بازتر است؛ خدماتی که شاید مناسب یا نیاز بعضی از مسافران باشد، اما برای آژانس هایی که کار طبیعت گردی می کنند، نه مناسب و نه پذیرفته شده است.
با این حال، همه کسانی که در حوزه گردشگری کار می کنند، چنین فکر نمی کند.
مدیر یکی از این آژانس ها که نخواست نامش ذکر شود در گفت وگویی با بی بی سی گفت: "در تهران بیش از هزار دفتر خدمات مسافرتی داریم که تعدادی از اینها هم با اینکه مجوز قانونی دارند، اما فعالیت های غیر قانونی نیز انجام می دهند. آژانس هایی هستند که فقط مجور بند ب را دارند اما فیش های حج را می فروشند. چرا کسی این موارد را پیگیری نمی کند؟ در واقع چقدر نیرو وجود دارد که بخواهد روی فعالیت های همه اینها نظارت داشته باشد؟"
به گفته وی، بحث مدیریت و نظارت در حوزه گردشگری بسیار پیچیده است چه درباره کسانی که مجوز دارند و چه کسانی که مجور ندارند.
او تاکید کرد: "قیمت پایین تر یکی از مهمترین دلایل جذب مسافران به گروه های فاقد مجوز است، اما این امر به معنای آن نیست که کسانی که مجوز ندارند، ضرورتا صلاحیتشان کمتر از افراد یا گروه های دارای مجوز است. در تهران و در این حوزه ما کسانی را می شناسیم که صلاحیت لازم را ندارند اما به دلیل داشتن آشنا در دستگاه هایی که مجوزها را صادر می کنند، توانسته اند مجوز بگیرند در حالی که بسیاری از افراد دارای صلاحیت بعد از چند سال پیگیری هنوز هم نتوانسته اند مجوز بگیرند."
کمیته گردشگری در ایران در آستانه نوروز و استقبال مردم از تورهای مسافرتی ضمن اشاره به چرخه خوب گردشگری و اقتصادی کشور در این حوزه اعلام کرده است باید به فعالیت گروه‌های غیرمجاز و رقابت‌های ناسالم رسیدگی و این سفرها استانداردسازی شود تا مردم اصولی و آگاهانه سفر کنند.
