บทวิเคราะห์: มองไซปรัสสะท้อนไทย เจรจารวมชาติหลังแยกกัน 43 ปี

การเจรจาสันติภาพรอบแรกเพื่อรวมประเทศไซปรัส ซึ่งจัดขึ้นที่สวิตเซอร์แลนด์ เมื่อสัปดาห์ที่แล้ว ใกล้บรรลุผล หลังแยกกันอยู่ระหว่างคน 2 เชื้อชาติเป็นเวลาถึง 43 ปี แต่ เลขาฯ ยูเอ็น เตือนว่าความสำเร็จจะไม่เกิดในข้ามคืน เพราะยังเหลืออีกหลายปมที่ต้องคลี่คลาย โดยเฉพาะการคงอยู่ของกองทัพตุรกี

นายอันโตนิโอ กูแตร์เรส เลขาธิการสหประชาชาติ (ยูเอ็น) แถลงเมื่อสัปดาห์ที่แล้ว ภายหลังการเจรจาสันติภาพรอบแรกที่จัดขึ้นที่นครเจนีวา โดยระบุว่า เป้าหมายทุกอย่างน่าจะบรรลุได้ หากเครื่องมือทุกอย่างถูกนำมาใช้บังคับ

ชุนชนชาวไซปรัสเชื้อสายกรีซและตุรกีถูกแยกออกจากกันตั้งแต่ปี 2517 หรือกว่า 43 ปีที่ผ่านมา ด้วยเขตกันชน หรือบัฟเฟอร์โซน ที่ทางยูเอ็นจัดตั้งขึ้น ซึ่งในการเจรจาครั้งนี้ ทั้ง 2 ฝ่ายต่างแลกเปลี่ยนแผนที่ในการเจรจาเรื่องเขตแดนใหม่เป็นครั้งแรก และถูกมองว่าเป็นความก้าวหน้าครั้งสำคัญที่จะนำไปสู่การทำข้อตกลง ในท้ายที่สุด

"เราใกล้มากๆ ที่จะตกลงกันได้ แต่อย่างเพิ่งคาดหวังว่ามันจะเป็นปาฏิหาริย์หรือจะนำไปสู่การแก้ปัญหาโดยทันที" เลขาฯ ยูเอ็นระบุในการแถลงข่าวที่มีตัวแทนชุมชนชาวไซปรัสทั้ง 2 เชื้อชาติ ได้แก่ นายนิกอส อนาสตาซิอาเดส และนายมุสตาฟา อคินซิ ยืนอยู่เคียงข้าง

ทั้งนี้ อุปสรรคสำคัญในการแก้ปัญหา มีทั้งเรื่องการคืนทรัพย์สินให้กับชาวไซปรัสที่ต้องอพยพจากบ้านเกิดหลายหมื่นคนตั้งแต่เมื่อ 43 ปีก่อน รวมไปถึงคำถามที่ว่าจะยังคงกองทัพตุรกี ซึ่งปัจจุบันมีจำนวนถึง 30,000 คน ไว้ในตอนเหนือของประเทศต่อไปหรือไม่ภายหลังไซปรัสกลับมารวมประเทศอีก

ในการเจรจาครั้งนี้ รัฐมนตรีต่างประเทศของ 3 ชาติที่ทำหน้าที่ผู้ค้ำประกันความปลอดภัยในไซปรัส ได้แก่ กรีซ ตุรกี และสหราชอาณาจักร ได้เข้ามามีส่วนร่วมด้วย รวมถึงนางเฟเดริกา มอเกรินี่ หัวหน้าฝ่ายนโยบายต่างประเทศของสหภาพยุโรป (อียู) และนายฌอง-โคลด ยุงเกอร์ ประธานคณะกรรมาธิการสหภาพยุโรป โดยคาดว่าการเจรจาจะสิ้นสุดในช่วงสุดสัปดาห์นี้

อย่างไรก็ตาม ก่อนที่ข้อตกลงใดๆ จะมีผลใช้บังคับได้จริง จะต้องผ่านการทำประชามติในประเทศไซปรัสที่จะมีการจัดแยกกันระหว่างชุมชนชาวไซปรัสทั้ง 2 เชื้อชาติเสียก่อน โดยเป้าหมายของทั้ง 2 ฝ่ายตรงกัน คือการแบ่งแยกอำนาจในการปกครองในรูปแบบสหพันธรัฐ ซึ่งทางยูเอ็นก็มองว่านี่เป็นโอกาสที่ดีที่สุดในการรวมประเทศ

อิโมเจน ฟาวเคส ผู้สื่อข่าวของบีบีซี ซึ่งไปทำข่าวการเจรจาครั้งนี้ ระบุว่า เหตุรุนแรงที่แยกประเทศไซปรัสเมื่อปี 2517 ได้ทิ้งแผลที่บาดลึก รวมถึงความหวาดระแวงที่บาดลึกกว่า

ไซปรัสเป็นประเทศที่เป็นเกาะที่มีขนาดใหญ่เป็นอันดับ 3 ในทะเลเมดิเตอร์เรเนียน อยู่ทางตอนใต้ของประเทศตุรกีและตะวันออกเฉียงใต้ของประเทศกรีซ มีพื้นที่ทั้งหมด 9,251 ตารางกิโลเมตร (เล็กกว่า จ.นครสวรรค์เล็กน้อย) ได้รับเอกราชจากสหราชอาณาจักรในปี 2503 จน 14 ปี ต่อมา รัฐบาลไซปรัสขณะนั้น ถูกยึดอำนาจโดยนายทหารที่มีรัฐบาลกรีซหนุนหลัง และจัดตั้งรัฐบาลที่มีแนวคิดชาตินิยมซึ่งสนับสนุนคนเชื้อสายกรีก ผลปรากฎว่า เพียง 5 วันหลังจากนั้น รัฐบาลตุรกีก็ส่งกองทัพเข้ามาแทรกแซง และยึดครองทิศเหนือของประเทศไปถึงหนึ่งในสามจนถึงปัจจุบัน ทั้งนี้ ประชากรไซปรัสมีจำนวนทั้งสิ้น 1.13 ล้านคน เป็นคนเชื้อสายกรีซ 77% และเชื้อสายตุรกี 18% ส่วนใหญ่จะอาศัยอยู่ทางตอนใต้ของประเทศ

การแทรกแซงจากต่างชาติ จนนำไปสู่การรัฐประหาร และ การแยกประเทศ เป็นบทเรียนสำหรับไทย ที่เผชิญกับความไม่สงบในจังหวัดชายแดนภาคใต้ของประเทศ มาตั้งแต่ปี 2547 ทำให้มีผู้เสียชีวิตไปแล้วอย่างน้อย 6,500 คน และบาดเจ็บอย่างน้อย 12,000 ราย ทั้งนี้ ได้มีความพยายามเจรจากับผู้ก่อความไม่สงบตั้งแต่รัฐบาลชุดที่แล้ว โดยมีประเทศมาเลเซียเป็นผู้ประสานงาน แต่ผลการเจรจาก็ยังไม่มีความคืบหน้ามากนัก

ล่าสุด รัฐบาลที่มาจากการรัฐประหารของคณะรักษาความสงบแห่งชาติ ได้มีมติแต่งตั้งผู้แทนพิเศษของรัฐบาล หรือที่เรียกกันว่า "ครม.ส่วนหน้า" ที่มี พล.อ.อุดมเดช สีตบุตร รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงกลาโหม เป็นหัวหน้า เพื่อคอยประสานการแก้ปัญหาความไม่สงบในภาคใต้ให้มีเอกภาพมากขึ้น

จุดเปราะบางในการเจรจารวมไซปรัส

ย้อนอดีตแห่งปัญหาของประเทศไซปรัส