เพิ่มเติม: สนช.ผ่าน กม.ปิโตรเลียม แต่โยกเรื่องบรรษัทน้ำมันไปไว้ในข้อสังเกตแทน

สภานิติบัญญัติแห่งชาติ (สนช.) มีมติเห็นชอบ ร่าง พ.ร.บ.ปิโตรเลียม เพื่อประกาศใช้เป็นกฎหมาย แต่ให้ย้ายมาตรา 10/1 เกี่ยวกับการจัดตั้ง "บรรษัทน้ำมันแห่งชาติ" ไปใส่ไว้ในข้อสังเกตแทน

การประชุมสภานิติบัญญัติแห่งชาติ (สนช.) ในวันนี้ (30 มี.ค.) พิจารณาร่าง พ.ร.บ.ปิโตรเลียม (ฉบับที่ ..) พ.ศ. .... โดยผู้สื่อข่าวรายงานว่า ที่ประชุมได้ลงคะแนนเสียง และเห็นชอบให้ประกาศใช้เป็นกฎหมายด้วยคะแนน 227 ต่อ 1 เสียง หลังการพิจารณาในวาระสองและสามที่ใช้เวลารวมกันกว่า 6 ชั่วโมง โดยในส่วนของมาตรา 10/1 ว่าด้วยการจัดตั้ง "บรรษัทน้ำมันแห่งชาติ" ให้ถอนเนื้อหาออกจากร่างของกฎหมาย และเอาไปใส่ไว้ในข้อสังเกต ที่เสนอให้คณะรัฐมนตรี (ครม.) แต่งตั้งคณะกรรมการขึ้นภายใน 60 วัน เพื่อพิจารณาศึกษาถึงรายละเอียดของรูปแบบและวิธีการในการจัดตั้งบรรษัทน้ำมันแห่งชาติที่เหมาะสม โดยต้องทำงานให้แล้วเสร็จภายใน 1 ปี แทน

พล.อ.สุรศักดิ์ ศรีศักดิ์ ผู้ช่วย รมว.พลังงาน ยืนยันว่าแม้กำหนดเป็นข้อสังเกตแล้ว ทางกระทรวงพลังงานพร้อมจะนำข้อสังเกตนี้ไปสู่การศึกษาอย่างเป็นรูปธรรม โดยรับฟังความเห็นของทุกภาคส่วน เพื่อพิจารณาถึงข้อดีข้อเสียในการจัดตั้งหน่วยงานเพื่อบริหารทรัพยากรของประเทศชาติให้เกิดประโยชน์อย่างสูงสุด

ที่ประชุม สนช. วันเดียวกัน ยังได้มีมติเห็นชอบร่าง พ.ร.บ.ภาษีเงินได้ปิโตรเลียม (ฉบับที่ ..) พ.ศ. .... ด้วยคะแนนเอกฉันท์ 216 เสียง

เช้าวันเดียวกัน เครือข่ายประชาชนปฏิรูปพลังงานไทย (คปพ.) ได้นัดชุมนุมหน้ารัฐสภา กดดันให้ สนช. แก้กฎหมายปิโตรเลียม ปม "บรรษัทน้ำมันแห่งชาติ" โดยเรียกร้องให้จัดตั้งให้เร็วที่สุด ก่อนการให้สัมปทานปิโตรเลียมรอบใหม่

สำหรับร่าง พ.ร.บ.ปิโตรเลียม มาตรา 10/1 ได้ระบุเกี่ยวกับ "บรรษัทน้ำมันแห่งชาติ" ว่าให้จัดตั้ง "เมื่อมีความพร้อม" ซึ่ง คปพ. ที่นำโดยนาย น.ส.รสนา โตสิตระกูล อดีต ส.ว.กทม. และนายปานเทพ พัวพงศ์พันธ์ อดีตโฆษกกลุ่มพันธมิตรประชาชนเพื่อประชาธิปไตย ไม่เห็นด้วย เพราะหากใช้ถ้อยคำเช่นนี้ ท้ายที่สุดอาจไม่มีการจัดตั้งขึ้นมาเลยก็ได้ จึงอยากให้ถอนร่างกฎหมายออกมาและเขียนเพิ่มเติมข้าไปว่า อยากให้จัดตั้งบรรษัทน้ำมันแห่งชาติโดยเร็วที่สุด ก่อนการให้สัมปทานสำรวจและผลิตปิโตรเลียมรอบใหม่

นายธีระชัย ภูวนารถนรานุบาล อดีต รมว.คลัง หนึ่งในตัวแทน คปพ. เปิดเผยผ่านรายการวิทยุคลื่นเอฟเอ็ม 101 ว่า หากที่ประชุม สนช. ยังลงมติเห็นชอบกับร่าง พ.ร.บ.ปิโตรเลียม นี้ โดยไม่มีการแก้ไขบทบัญญัติเกี่ยวกับบรรษัทน้ำมันแห่งชาติ ก็จะยื่นหนังสือถึง พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรีและหัวหน้า คสช. ให้ใช้อำนาจมาลบล้างอำนาจของฝ่ายนิติบัญญัติ "แม้ว่าเราจะไม่อยากให้เป็นเช่นนั้น"

ด้าน น.ส.รสนา ระบุผ่านเฟซบุ๊กส่วนตัวระบุว่า อยากให้จัดตั้งบรรษัทน้ำมันแห่งชาติ ก่อนที่แหล่งก๊าซธรรมชาติที่ใหญ่ที่สุด ซึ่งผลิตก๊าซธรรมชาติได้ถึงครึ่งหนึ่งของประเทศ คือแหล่งบงกชและเอราวัณ จะสิ้นสุดสัมปทานในปี 2565 และปี 2566 ตามลำดับ

ทั้งนี้ พล.อ.ประยุทธ์เคยระบุว่า การระบุให้มีบรรษัทน้ำมันแห่งชาติในร่าง พ.ร.บ.ปิโตรเลียม มาจากข้อเสนอของ คปพ. เอง ทั้งที่ไม่ได้มีอยู่ในร่างกฎหมายนี้ตั้งแต่แรก

ทหารสอดไส้ตั้งบรรษัทน้ำมันแห่งชาติ ?

คนที่ออกมาจุดประเด็นเรื่องนี้ คือ ม.ร.ว.ปรีดิยาธร เทวกุล อดีต รมว.คลัง ในรัฐบาล พล.อ.ประยุทธ์ ที่ระบุว่า เคยถูกอดีตนายทหารระดับสูงในคณะกรรมาธิการ (กมธ.) การพลังงาน สนช. ล็อบบี้ให้ใส่เรื่องการจัดตั้งบรรษัทน้ำมันไว้ในร่าง พ.ร.บ.ปิโตรเลียม แต่รัฐบาลขณะนั้นไม่เห็นด้วย เมื่อส่งร่างกฎหมายไปให้ที่ประชุม สนช. เห็นชอบในวาระแรกก็ยังไม่มี แต่ถูกนำมาใส่ไว้ระหว่างการพิจารณาของ กมธ.วิสามัญ ซึ่งเป็นเหตุการณ์ที่ไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อนในประวัติศาสตร์ของสภา

"ผมเห็นข้อความในเอกสารของผู้ที่พยายามผลักดันเรื่องนี้ว่า จะให้บรรษัทน้ำมันแห่งชาติเป็นผู้ถือสิทธิ์ในทรัพยากรปิโตรเลียมทุกชนิดของประเทศ และในระยะเริ่มต้น จะให้กรมพลังงานทหารเป็นหน่วยงานที่จะบริหารบรรษัทน้ำมันแห่งชาติ" อดีต รมว.คลังกล่าว เดิม ร่าง พ.ร.บ.ปิโตรเลียม จัดทำขึ้น เพื่อเพิ่มเติมทางเลือกในมอบสิทธิ์ให้เอกชนร่วมดำเนินการเกี่ยวกับทรัพยากรปิโตรเลียมของประเทศ จากเดิมที่มีเพียงการให้สัญญาสัมปทาน มาเป็นสามารถ 1.ทำสัญญาแบ่งปันผลผลิต หรือ 2.ทำสัญญาจ้างสำรวจและผลิต ได้ด้วย

แต่ นพ.เจตน์ ศิรธรานนท์ โฆษก กมธ. วิสามัญกิจการสภานิติบัญญัติแห่งชาติ หรือวิป สนช. ออกมาระบุว่า การเพิ่มเติมบทบัญญัติเกี่ยวกับการจัดตั้งบรรษัทน้ำมันแห่งชาติไม่ใช่การ "สอดไส้" เพราะได้เสนอกลับไปให้ที่ประชุม ครม.เห็นชอบถึง 2 ครั้ง

ขณะที่ พล.อ.ประยุทธ์ยืนยันว่า จะไม่ให้กรมพลังงานทหารเข้าไปเกี่ยวข้องกับเรื่องนี้อย่างแน่นอน

อะไรคือ "บรรษัทน้ำมันแห่งชาติ" ?

น.ส.รสนาเขียนอธิบายไว้ในเฟซบุ๊กว่า บรรษัทน้ำมันแห่งชาติ คือหน่วยงานของรัฐ ทำหน้าที่เป็นผู้ถือกรรมสิทธิ์ในแหล่งทรัพยากรปิโตรเลียมของประเทศ และโครงสร้างพื้นฐานที่เกี่ยวกับการสำรวจและผลิตปิโตรเลียมทั้งหมด เป็นตัวกลางในการเข้าทำสัญญาแบ่งปันผลผลิตกับบริษัทเอกชนหากต้องมีการใช้ระบบแบ่งปันผลผลิตหรือสัญญาจ้างบริการ ทั้งนี้ตัวอย่างบรรษัทน้ำมันแห่งชาติ ได้แก่ ปิโตรนาสของมาเลเซีย

"ที่ผ่านมา ปตท. เคยทำหน้าที่นี้ แต่เมื่อแปรรูปเป็นบริษัทมหาชน จึงไม่อาจมีอำนาจนี้ทำแทนรัฐได้" น.ส.รสนา ระบุ

นายธีระชัย ระบุว่า การให้มีบรรษัทน้ำมันแห่งชาติ ซึ่งรัฐถือหุ้น 100% จะทำให้ผลประโยชน์เกี่ยวกับพลังงานตกเป็นของประชาชน แทนที่จะตกเป็นของผู้ถือหุ้นของ ปตท.

นายณรงค์ชัย อัครเศรณี อดีต รมว.พลังงาน ระบุว่า การมีบรรษัทน้ำมันแห่งชาติ นั้นจะเป็นการให้อำนาจองค์กรนี้ในการกำหนดสิทธิ์ดำเนินการเรื่องปิโตรเลียม เท่ากับทำงานแทนกระทรวงพลังงาน ซึ่งจะก่อให้เกิดปัญหาในอนาคต

ด้าน นายมนูญ ศิริวรรณ นักวิชาการด้านพลังงาน ได้ยกตัวอย่างบรรษัทน้ำมันแห่งชาติที่ล้มเหลว เช่น ของเวเนซูเอลา ที่ทำงานไร้ประสิทธิภาพและมีคอร์รัปชั่นมาก แม้กระทั่งปิโตรนาสของมาเลเซียที่มีข้อครหาเรื่องการทุจริต และไม่มีใครตรวจสอบการดำเนินการได้ เนื่องจากขึ้นกับนายกฯมาเลเซียโดยตรง

เส้นทางร่าง พ.ร.บ.ปิโตรเลียม