یک جواب دو دقیقه‌ای، سهم زنان از مناظره انتخاباتی مردان
- آزاده دواچی
- فعال حقوق زنان
اولین مناظره گروهی کاندیداهای دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری با تمام حواشی اش جمعه گذشته برگزارشد. محورهای اولین مناظره، مسائل اجتماعی و فرهنگی بود که با بحث ها عموما کلی و بدون مطرح کردن برنامه های مشخص و تخصصی از سوی کاندیداها پایان یافت.
اما در تمام طول مناظره ها، که می توان آن را یک جنگ مردانه نامید، تنها صحبت از زنان، یک جواب دو دقیقه ای بود تا بار دیگر چهره مردانه سیاسی حاکم بر انتخابات را پررنگ تر کند. نادیده گرفته شدن مسائل مختص به زنان در این مناظره ها، واکنش هایی هم از سوی زنان در مجلس ایران در پی داشته است.
منبع تصویر، Mehr
پروانه سلحشوری از نمایندگان مجلس در انتقاد از این مناظره ها مقصر اصلی نادیده گرفتن صدای زنان را صدا و سیما می داند او به شهروند در این خصوص می گوید: "در نخستین مناظره کاندیداهای ریاست جمهوری که محور اصلی آن مسائل اجتماعی بود کمترین توجه به حقوق و خواسته‌های زنان شده است. اکنون سوال اینجاست که چگونه مسائل اجتماعی مطرح می‌شود و خواسته های نیمی از اجتماع در نظر گرفته نمی‌شود. مدت‌هاست که توجه به خواسته‌های زنان به روزهای انتخابات محدود می‌شود ولی این موضوع حتی در مناظره روز جمعه رعایت نشده است. البته این نکته مهمی است که سوالات توسط کارشناسان صداوسیما تدوین شده بود و این بیش از اینکه نگاه کاندیداها را نشان بدهد نوع نگاه همیشگی صداوسیما به زنان و خواسته‌های آنان بوده است؛ یعنی در این سوالات توجه نکردن و عامدانه زنان را نادیده گرفتن توسط صداوسیما آشکار بود.»"
رئیس فراکسیون زنان مجلس در ادامه، علاوه بر صدا و سیما و سوالات مطرح شده، کم توجهی کاندیداها به مسائل زنان را نیز مورد توجه قرار می دهد و بر این باور است که نگاه سیاسیون به زنان جامعه که نیمی از جمعیت جامعه ایران را تشکیل می دهند، نگاهی بسیار مرد سالارانه است.
بیشتر بخوانید:
منبع تصویر، Mizan
در حالی که بخش زیادی از مناظره ها معطوف به آسیب های اجتماعی و حاشیه نشینی بود که قشر زیادی از زنان هم درگیر این معضل اجتماعی است، با این حال توجه به این مسأله همچنان در مناظره های ریاست جمهوری گم ماند. هیچ کدام از کاندیداها صحبتی تخصصی در خصوص زنان به عنوان آسیب دیدگان اصلی حاشیه نشینی ارائه نکرد. در عین حال طرح معضلات ازدواج هم در خصوص معضلاتی همچون وام و مسکن برای مردان بود و هیچ حرفی از مشکلات زنان در ازدواج ها و مقابله با پیامدهای ناشی از طلاق برای زنان مطرح نشد .
در سایر برنامه های تبلیغاتی کاندیداها هم چنان مساله توجه به زنان جزو مسائل حاشیه ای و کم رنگ بوده است و عموما کاندیداها در برنامه ی تبلیغاتی شان تا کنون وقت بسیار کمی را به نیازهای امروز زنان در جامعه اختصاص داده اند.
برای مثال ابراهیم رئیسی در برنامه تبلیغاتی خود که از شبکه اول صدا و سیما پخش شد، سخن از زنان که می گوید همراه با کرامت و شان خانواده و ارزش زن در نهاد خانواده است. در عین اشاره کوچک آقای رئیسی به مساله زنان، اولویت برنامه های زنان در کنار اولویت های خانواده و آموزش زنان برای ارتقای ارزش های خانواده مطرح می شود. با این حال آقای رئیسی در سخنرانی تبلیغاتی خود به مساله ورزش زنان اشاره می کند که نقش مهمی در بالا بردن روحیه ی آنها دارد، اما این ورزش و بالا بردن روحیه زنان همچنان با مساله زن خانه و مادر بودن آمیخته است و هیچ اشاره ای به بهبود ورزش زنان ورای بالا بردن سلامت روانی در خانواده نمی شود.
اما اسحاق جهانگیری کمی پیش تر می رود و در مصاحبه ی تبلیغاتی اش که از شبکه دو صدا و سیما پخش شد با اشاره ی کوتاهی به گشت های ارشاد آن را طرز برخورد درستی با زنان و جوانان برای امر به معروف نظام اسلامی نمی داند، با این حال در تمامی صحبت های او این تنها نکته مثبت مخصوص به زنان است که به آن اشاره می شود.
کاندیدای دیگر، باقر قالیباف که در گفتگوی زنده از شبکه دو صدا و سیما از زنان سرپرست خانوار صحبت می کند، خانواده های معلول که چند فرزند دارند و نیاز به توجه بیشتری دارند و اما در خصوص رفع افسردگی زنان و بازگرداندن شادابی دختران جوان صحبت می کند. در زمینه رفع ازدواج و همچنان توجه به معضلات پایه ای زنان و در نظر گرفتن مجزای آنان به جز خانواده در نگاه آقای قالیباف جا می ماند.
مساله زنان حتی در تبلیغات انتخابات کاندیداها هم جای محکمی ندارند و حتی گاه در یک برنامه چند ساعته تبلیغاتی هیچ صحبتی از برنامه های کاندیداها برای بهبود وضعیت زنان، ورای مادر بودن و همسر در خانه بودن نیست. نگاه کاندیداهای ریاست جمهوری به مسائل زنان، نگاهی حاشیه ای و غیر تخصصی است که نشان از جدی نگرفتن خواستهای زنان حتی برای تبلیغات برنامه های انتخاباتی است.
غایب بودن مساله زنان در مناظره های اخیر کاندیداها ا ز چند جهت حائز اهمیت است که معضل اصلی جنبش زنان در ایران را نیز تا حدی مشخص می کند. اول اینکه نگاه به مسائل زنان در تمامی محورهای اجتماعی - و سیاسی ، نگاه حاشیه ای است. عدم توجه کاندیداها به مساله زنان به طور جدی کمبود جدی بحث آسیب های زنان را در نگاه سیاستمداران ایرانی مشخص می کند. اما از سوی دیگر، نشان می دهد که حتی در پردازش به آسیب های اجتماعی، اولویت جدی صرفا معطوف به خانواده است و زنان همچنان در سایه خانواده تعریف می شوند و تنها زمانی هویت آنها معنی پیدا می کند و شایسته توجه است که بحث سلامت خانواده مطرح شود .
اما حذف زنان از برنامه های دولت و کاندیداها کمبود ناشی از فعالیت های فعالان حقوق زنان را در طرح خواستهای شان بیش از پیش روشن کرد. در واقع با وجود تلاش بسیاری از زنان برای ثبت نام در انتخابات شوراهای شهر و روستا و همینطور تلاش معاون رئیس حمهور شهین دخت مولاوری برای به ثمر رساندن فعالیت های زنان در محورهای مختلف، کمبود یک حرکت منسجم که بتواند در بطن جامعه حرکت کند و مشابه سالهای قبل خواست های قبلی زنان را از ریاست جمهوری مطالبه کند، همچنان احساس می شود.
منبع تصویر، iSna
این در حالی است که تلاش سیستماتیک دولت برای حذف زنان از مطالبات شان از همان روزهای اولیه زمزمه انتخابات شروع شد و سرکوب بی سابقه و بازداشت های پیاپی و امنیتی تر کردن فضای انتخابات، بسیاری از فعالان زنان را از حرکت منسجم برای طرح مطالبات شان از کاندیداهای ریاست جمهوری بازداشت.
حتی با وجود تلاش زنان برای نفوذ در بدنه سیاست ایران و مشارکت سیاسی - اجتماعی، اما نبودن کمپین منسجم زنان در ماههای منتهی به انتخابات موجب شد که بدنه آسیب پذیر جنبش زنان اکنون بیش از پیش نبودن این حرکت منسجم را در اولین مناظره های انتخاباتی به وضوح ببیند .
گم شدن صدای زنان در مناظره اول و برنامه های پخش شده کاندیداها نشان می دهد که هیچ یک از کاندیداها عموما باوری به جمع کردن رای زنان ندارند و آن را جدی نگرفته اند و این چیزی جز کم صدا ماندن خواستهای زنان در انتخابات نیست.
آن چه که مسلم است نیاز به یک حرکت جمعی و منسجم از سوی فعالان حقوق زنان در ایران است که بتواند توجه کاندیداها را به مسائل زنان به طور جدی تری در روزهای منتهی به انتخابات جلب کند. زنان در عین حال این پیام را باید به کاندیداها برسانند که رای آن ها در سرنوشت کاندیداها تاثیر مهمی دارد و این حس در کاندیداها برای جدی گرفتن خواستهای زنان به وجود آید. در عین حال یک حرکت حداقلی و برنامه هایی را برای نیمی از جمعیت ایران طلب کنند.
در غیر صورت در دولت بعدی با هر ریاست جمهوری زنان با چالش های مشابه گذشته مواجه خواهند شد که به عنوان مانعی جدی برای توسعه فعالیت های زنان عمل خواهد کرد.
