ፕረዚደንት ኣልበሸር ካብ ስልጣኑ ተኣልዩ

ሚኒስተር ምክልኻል ሌተናል ጀነራል ብን ኣውፍ ምእላይ ፕረዚደንት ኣልበሽር ካብ ስልጣን ኣብ ዝገለጸሉ: ነዞም ዝስዕቡ ተስፋታት’ውን ተመባጺዑ።

· ሓድሽ ቆይሙ ዘሎ መሰጋገሪ ወተሃደራዊ ቤትምኽሪ ድሕሪ ክልተ ዓመት ስልጣን ከረክብ ኢዩ

· ዕጡቓት ጉጅለታት ንፖለቲካዊ ንጥፈታት እታ ሃገር ክጽንበሩ ጸዊዑ

· ምምስራት ሓድሽ ቅዋም ክንደፍ ምዃኑ ገሊጹ

“ኣብ ኩሉ ክፋላት ሱዳን ቶኽሲ ደው ከም ዝብልን ኩሎም እሱራት ፖለቲካ ከም ዝፍትሑን ነፍልጥ።''

“ንሰላማዊ ምስግጋር ስልጣን፡ ንምቋም ፖለቲካዊ ሰልፍታት፡ ኣብ መወዳእታ ናይ መሰጋገሪ እዋን ፍትሓውን ነጻን መረጫ ንምክያድ ዝምችእ ሃዋህው ክንፈጥር ኢና።''

· ምክትል ፕረዚደንትን ምኒስተር ምክልኻልን ነይሩ

· ወዲ 65 ዓመት ኮይኑ ጠቕላሊ ኣዛዚ ስታፍ ኮይኑ ኣገልጊሉ

· ንሱ ሚኒስትሪ ምክልኻል ኣብ ዝነበረሉ እዋን ሰራዊት ሱዳን ዝሓሸ ዕጥቂ ከምዝሕዝ ገይሩ

· ከም ሓላፊ ወደሃደራዊ ስለያ ኮይኑ ሰሪሑ

· ኣብቲ ኣብ ዳርፉር ዝተፈጸመ ዓለታዊ ህልቂት ኢድ ነይርዎ ተባሂሉ ብኣሜሪካ እገዳ ተነቢሩሉ ነይሩ

· ኣብ 2005 ብውድብ ሕቡራት ሃገራት ዝተኻየደ መጽናዕቲ፡ ጀነራል መሓመድ ኣሕመድ ንኩነታት ዳርፉር ኣብ ምጉህሃር ኢድ ነይረዎ ካብ ዝተባህሉ ሓደ ኢዩ። ካብ 2007 ጀሚሩ ከኣ ኣሜሪካ ኣብ ልዕሊ ርእሰ-ማሉ እገዳ ገይራትሉ።

AFPCopyright: AFP

እቲ ነቲ ኣንጻር ፕረዚደንት ኣልበሽር ዝካየድ ናዕቢ ብቐንዱ ዝመርሕ ዝነበረ ማሕበር ሞያውያን ሱዳን ንውሳነ ሚኒስተር ሚክልኻል ከም ዘይቅበሎ ምግላጹ ሮይተርስ ጸብጺቡ።

እቲ ማሕበር ሰልፈኛታት ኣብ ፊት ኣብ ካርቱም ዝርከብ ቤትጽሕፈት ሚኒስትሪ ምክልኻል ዝገብርዎ ተቓውሞ ክቕጽሉ ድማ ጸዊዑ።

ነቲ ብሚኒስትር ምክልኻል ኣሕመድ ኢብን ኣውፍ ዝተውሃበ መግለጺ፡ ብዙሓት ኣብ ማሕበራዊ መራኸቢታት ዝነጥፉ ወሃብቲ ርእይቶ ብዓይኒ ጥርጣረ ከም ዝርእይዎ ገሊጾም።

እቲ ዝተወሃበ መግለጺ ንፕረዚደንት ኣልበሽር ካብ ስልጣን እኳ እንተኣለየ ሰራዊት ነታ ሃገር ክቆጻጸር ዝገብር ብምዃኑ ንሕቶ ሰልፈኛታት ዝምልስ ከም ዘይኮነ ይገልጹ።

ወተሃደራዊ ሃገራዊ ቤት ምኽሪ ሱዳን ከም ዘፍለጦ፡ ፕረዚደንት ኣልበሽር ካብ ስልጣኑ ተኣልዩ፡ ንኽልተ ዓመት ዝፀንሕ ወተሃደራዊ ናይ ስግግር መንግስቲ ቆይሙ'ሎ።

እቲ ናይ ስግግር መንግስቲ ብሚንስትር ምክልኻል እታ ሃገር ጀነራል ኣሕመድ ኣወድቢን ኣውፍ ክምራሕ'ዩ።

ኣልበሽር ኣብ ውሑስ ቦታ ተኣሲሩ ከም ዝፀንሕ'ውን ተገሊፁ።

ናይ 2005 ሕገ-መንግስቲ (ቅዋም) ተሰሪዙ'ሎ።

ንሰለስተ ወርሒ ዝፀንሕ ህፁፅ ናይ ሓደጋ እዋን ኣዋጅ ተኣዊጁ።

ኩሎም እሱራት ፖለቲካ ክፍትሑ ትእዛዝ ተዋሂቡ

ክሊ ኣየር ን 24 ሰዓታት ክዕጾ እዩ

ካብ ሰዓት 10 ድ.ቀ ክሳብ ሰዓት 4 ወጋሕታ ሰዓታት እቶ እቶ ተኣዊጁ

ኩሉ ሰብ ነናብ ስርሑ ክምለስ፡ ንቡር ኩነታት ድማ ክጅመር ፀዊዑ።

BBCCopyright: BBC

ሓደ ተሳታፊ ሰልፊ ተቓውሞ ሱዳን፡ ካብ ከባቢ ዋና ቤት ፅሐፈት ሚንትሪ ምክልኻል ኮይኑ፡ ንጋዜጠኛ ቻርሎቴ ኣትዉድ "ሕጂ ሓያል ወጥሪ'ዩ ዘሎ፤ ዜጋታት ብሬድዮ ንዝወሃብ መግለፂ እናተፀበዩ እዮም" ዝብል መልእኽቲ ፅሒፉ።

እቶም ተቓወምቲ፡ ሰራዊት መንግስቲ ንዝህቦ መግለፂ ብሃንውቅታ ኣብ ምፅባይ ይርከቡ። ሃገራዊ ሬድዮ ግን ወተሃደራዊ ሙዚቃ ጥራሕ የቕርብ ኣሎ።

ሰራዊት ሱዳን ንኣልበሽር ካብ ስልጣኑ ከም ዝኣለዮ ግምታት ይወፅኡ ኣለዉ።

ReutersCopyright: Reuters

ኣብ ተቓወምትን ሰራዊት ሱዳንን ዘሎ ርክብ፡ ንዕጫ ፕረዚደንት ዑመር ሓሰን ኣልበሽር ክውስን ከም ዝኽእል ይግለፅ።

ካብ ከተማ ካርቱም ዝተረኸቡ ስእልታት፡ ነቲ ኣብ ሞንጎአም ዘሎ ርክብ ወይ ዝምድና የገንዝቡ።

እዞም ስእልታት ተቓወምትን ኣባላት ሰራዊት ምክልኻልን ብሓባር ኣብ ዋና ቤትጽሕፈት ሚንስትሪ ምክልኻል የርእዩ።

AFPCopyright: AFP

ReutersCopyright: Reuters

AFPCopyright: AFP

ReutersCopyright: Reuters

ሱዳናውያን ብሙዚቃን ሳዕስዒትን ኣንጻር ፕረዚደንት ኣልበሽር ዝቐንዐ ናይ ተቓውሞ ምንቅስቓሳቶም ካብ ዝጅምሩ መዓልትታት ክቑጸሩ እንከለው፡ መፈጸምትኡ ንምርኣይ ኣብ ምጽብባይ ይርከቡ። ኣብዚ ምንቅስቓስ ጎሊሓ እትርአ ጓል ኣንስተይቲ መን እያ?

ካብ ሰራዊት መግለጺ ክወሃብ ዝጽበይ ዘሎ ህዝቢ ሱዳን ኣብ ልዕሊ ዋኒናት መንግስትን ውልቅን፡ ዝኾነ መጥቃዕቲ ከይገብር፡ ነቲ ህዝባዊ ተቓውሞ ዝመርሕ ዘሎ ጉጅለ ተማሕጺኑ።

“ህዝብና ርእሱ ክገትእን ንዝኾነ ሰብ ወይውን ንብረት መንግስትን ብሕትን ጉድኣት ከየውርድ፡ ንጽውዕ ኣሎና” ይብል እቲ ብምትሕብባር ንደሞክራስን ለውጥን ዝተዘርግሐ መጸዋዕታ

“እዚ ክገብር ዝተረኽበ ሰብ ብሕጊ ክሕተት እዩ። ቃልስና ሰላማዊ፡ ሰላማዊ፡ ሰላማዊ እዩ” ክብል’ውን ወሲኹ ኣሎ።

ኣብ ካርቱም ይስማዕ ንዘሎ ድምጺ ጠያይቲ ሰልፈኛታት ዘርእይዎ ዘለው ግብረመልሲ ዘንጸባርቕ ብጋዜጠኛቢቢሲኣፍሪካኣይ፡ዝተላእከለና ኣብ ማሕበራዊ መራኸቢታት ዝተዘርግሐ ቪድዮ፡

ጋዜጠኛቢቢሲኣፍሪካኣይ፡ተክኖሎጂ 'ጂኦመኣዝን' ተጠቒሙእዚ ቪድዮታት ካብ ካርቱም ይዝርጋሕ ምህላው ኣረጋጊጹ ኣሎ።

ሰልፈኛታት ናብ ዖምዱርማን ማለት ቤተመንግስቲ ካርቱም ናብ ዝርከበሉ ከባቢ ይጉዓዙ ኣለው። ምንቅስቓሳቶም ድሩት ከም ዘሎ ስሙ ክግለጽ ዘይደለየ ተቐማጢ ካርቱም ንቢቢሲ ተዛሪቡ። ንሱ ወሲኹ ንስደተኛታት ብፍሉይ ዘሰክፍ ኩነታት ከም ዘየለ ገሊጹ።

ካልእ ስሙ ክግለጽ ዘይደለየ ተቐማጢ ካርቱም፡ እቲ ህዝቢ ኣብ ኣደባባያት ብምውጻእ ሓጎሱ ይገልጽ ከም ዘሎ ሓቢሩ። ንሱ ከም ዝብሎ ኣብዚ እዋን ኩሉ ሰብ ካብ ገዝኡ ወጽዩ ኣብ ኣደባባያት ብመካይን ጥሩምባ እናነፍሑ፡ መብራህቲ ወሊዖም ሓጎሶም እናገለጹ ነቲ መግለጺ ይጸባበዩ ኣለው።

ሚኒስተር ምክልኻልን ምክትል ፕረዚደንትን ነቲ ስልጣን ክርከብ ምዃኑ ትጽቢት እኳ እንተሎ፡ እቲ ህዝቢ ንዕኡ'ውን ስለዘይመርፆ'ዩ ምይይጥ ዝካየድ ዘሎ ድሕሪ ምባል፡ ምይይጥ ምስተወደአ መግለፂ ክወሃብ ምዃኑን ነዚ ይፅበዩ ከም ዘለዉን ሓቢሩና።

ደገፍቲ ፕረዚደንት ኣልበሽር ሎሚ ንሰልፊ ክወጹ ምዃኖም ዝገልጽ ሓበሬታ ብምንባሩ ስግኣት ተፈጢሩ ነይሩ። ግና ስል ዝተሰረዘ፡ ፍጹም ሰላማዊ ኮይኑ ምህላው ሓቢሩ።

"ሰራሓት ዘይተኣጓጎለሉ፡ ሰባት ዘይተጎድኡሉ፡ ብመንግስቲ’ውን ጥንቃቐ ዝተገብረሉ ኢዩ” ብምባል ነቲ ኩነታት ገሊጽዎ።

BBCCopyright: BBC

ሱዳን ኣብ 1956 ከም አቆጻጽራ ኣውሮፓ፡ካብ ባዕዳዊ መግዛእቲ ነጻ ካብ እትወጽእ ጀሚሩ፡ ሰራዊት እታ ሃገር ኣብ ፖለቲካ ዓብይ እጃም ክጻወት ጸኒሑ።

ብርግጽ ናይቲ ህዝቢ ሕቶታት ዝምልስ መሲሉ ክብለጸሉ ጸኒሑ ተባሂሉ እዩ ዝንቀፍ።

ድሕሪ ክልተ ዓመት እቲ ነጻነት፡ ኣብ 1958 ኢታማጆር ሹም ኢብራሂም ኣብዱል ህዱእ ዕልዋ መንግስቲ ተጠቒሙ ስልጣን ተቖጻጺሩ።

እዚ ወተሃደራዊ መንግስቲ ደሓር ኣብ 1964 ብህዝባዊ ዓመጽ ካብ ስልጣኑ እንተተኣለየ'ኳ፡ ድሕሪ 10 ዓመት ተመሊሱ ስልጣን ተቖጻጺሩ።

ካብኡ ድማ ተደጋጋሚ ፈተነታት ዕልዋ መንግስቲ ከፍሽል ክኢሉ።

Getty ImagesCopyright: Getty Images

ይኹን'ምበር ኣልደሃብ ዝተብሃለ ወተሃደራዊ መራሒ፡ ኣብ መረጻ ንዝስዓረ ኣል-ሳዲቅ ኣልማህዲ ኣረኪቡ።

ድሕሪ ሰለስተ ዓመት ድማ፤ ኣብ ሰነ 1989፡ ብብርጌድየር ኦማር ኣልበሺር ዝምራሕ ጉጅለ እስላማዊ ወተሃደራዊ መኮንናት ዕልዋ መንግስቲ ኣካይዱ ዘይተረጋገዐ ዝነበረ መንግስቲ ኣልማህዲ ካብ ስልጣን ኣልዩ ተቖጻጺሩ።

ካብዚ ንደሓር ኣልበሺር ንልዕሊ 30 ዓመታት ኣብ ስልጣን ጸኒሑ።

ዓሰርተታት ኣሽሓት ሱዳናውያን፡ ኣብ ከተማ ካርቱም ተቓውሞ ንኸስምዑ ይወፅኡ ኣለዉ።

እቶም ተቓወምቲ ነቲ ብሰራዊት እታ ሃገር ዝወሃብ መግለፂ ይፅበዩ ኣለዉ።

ጋዜጠኛ ቢቢሲ ኣፍሪካ ኣይ፡ ተክኖሎጂ 'ጂኦ መኣዝን' ተጠቒሙ ኣብ ሱዳን ንዝካየድ ዘሎ ህዝባዊ ተቓውሞ ዘንጸባርቕ ዝተዘርግሐ ቪድዮታት ፈልዩ ልኢኹልና ኣሎ። እቲ ቪድዮታት ንዕብየትን ሃዋሁው እቲ ተቓውሞታት ዘንጸባርቕ ኢዩ።

ገለ ኣባላት ሰራዊት ሱዳን፡ ኣብ ካርቱም ዝርከብ ቤት ጽሕፈት ቀንዲ ኣካል ናይ ገዛኢ ሰለፊ ሱዳን ዝኾነ ጉጅለ እስላማዊ ምንቅስቓስ ከም ዝወረሩ፡ ናይ ዓይኒ መሰኻኽር ንኤኤፍፒ ሮይተርስን ተዛሪቦም።

እቲ ጉጅለ፡ ምስቲ ንሱዳን ዝመርሕ ዘሎ ሰልፊ ሃገራዊ ባይቶ ዝምድና ከም ዘለዎ'ዩ ዝግለጽ።

BBCCopyright: BBC

ሱዳናዊት ጋዜጠኛ ሪም ኣባስ ኣብ ትዊተራ ከም ዝሓበረቶ፡ ኣብ ካርቱም ዝርከቡ እሱራት እናተፈትሑ እዮም።

ክሳብ ሕዚ ነዚ ምርግጋፅ'ኳ እንተዘይተኸኣለ፡ ኣብ ሱዳን በዚ ዕለት'ዚ ዓብዪ ለውጢ ይግበር ከም ዘሎ ምፍላጥ ይከኣል።

ሱዳን ነቲ ዶብ ምዝውዋር ኣጽዋርን ሰባትን ደው ንምባል ብዝብል ኣብ ከሰላን ሰሜናዊ ኩርዱፋን አዋጅ ህጹጽ እዋን ኣብ ጥሪ 2018 ድሕሪ ምእዋጃ ምዕጻዋ ይፍለጥ።

“ሎሚ ካብ ከተማ ከሰላ ኮይነ ምስ ኤርትራ ዘሎ ዶብና ንኸፍቶ ከምዘለና ከበስረኩም እፈቱ። ምክንያቱ ኣሓትናን ኣሕዋትና እዮም። ፖለቲካ ድማ ኣይክከፋፍለናን’ዩ” ክብል ፕረዚደንት ኣል በሽር ኣብቲ ቦታ ንዝተረኽቡ ደገፍቱ ተዛሪቡ ነይሩ።

ReutersCopyright: Reuters

ብኣሽዓት ዝግመቱ ነበርቲ ካርቶም "እቲ ስርዓት ወዲቑ" እናበሉ ናብ ወተሃደራዊ ኣብያተ ዕዮ ይውሕዙ ምህላዎም ወኪል ዜና ኤኤፍፒ ፀብፂቡ።

ካብ ሰራዊት እታ ሃገር ንዝወሃብ መግለፂ ይፅበዩ ዘለዉ ኮይኖም፤ እቲ ሰራዊት መግለፂ ከም ዝህብ ቅድሚ ኣርባዕተ ሰዓታት ኣፍሊጡ'ዩ።

"ነቲ ዓብዪ ዜና ንፅበ ኢና ዘለና" ክብል ሓደ ካብ ሰልፈኛታት ነቲ ወኪል ዜና ተዛሪቡ

BBCCopyright: BBC