เจ้าชายฟิลิป : ทำไมบีบีซีเสนอข่าวการสิ้นพระชนม์ของสมาชิกราชวงศ์บางพระองค์เป็นพิเศษ

ข่าวบนเว็บไซต์และช่องโทรทัศน์บีบีซีดูแปลกตาไปตั้งแต่เที่ยงวันศุกร์ เสนอข่าวเจาะลึกเพียงเรื่องเดียวเท่านั้น ไม่มีข่าวเบาสมอง ให้เห็นหรือได้ยิน และน้ำเสียงของผู้ประกาศข่าวก็เคร่งขรึมเป็นพิเศษ

สาเหตุก็เพราะสมาชิกอาวุโสของราชวงศ์อังกฤษ เจ้าชายฟิลิป ดยุคแห่งเอดินบะระ พระราชสวามีในสมเด็จพระราชินีนาถเอลิซาเบธที่สองแห่งอังกฤษ สิ้นพระชนม์

พระองค์คือหนึ่งใน 4 สมาชิกสำคัญของราชวงศ์อังกฤษที่บีบีซีจะเสนอข่าวในลักษณะนี้ อีก 3 พระองค์ ได้แก่ สมเด็จพระราชินีนาถเอลิซาเบธที่สอง เจ้าฟ้าชายชาร์ลส์ พระโอรสและพระรัชทายาท และเจ้าชายวิลเลียม ซึ่งเป็นพระรัชทายาทลำดับที่ 2

ทำไมจึงดูเหมือนว่าบีบีซีเสนอข่าวการสิ้นพระชนม์ในครั้งนี้อย่างเคร่งขรึมจริงจังกว่าองค์กรข่าวอื่น

สมเด็จพระราชินีนาถเอลิซาเบธที่สองทรงเป็นพระเจ้าแผ่นดินที่ทรงครองราชย์มา 69 ปีแล้ว ยาวนานที่สุดในประวัติศาสตร์ประเทศ ทรงเป็นองค์พระประมุขของสหราชอาณาจักรและอีก 15 ประเทศ

นอกจากนี้ สมเด็จพระราชินีนาถฯ ยังทรงเป็นองค์ประมุขรัฐในเครือจักรภพที่มีประเทศสมาชิก 54 ประเทศ ซึ่งเกือบทั้งหมดเคยอยู่ใต้อาณานิคมของสหราชอาณาจักร พระองค์ทรงมีความหมายต่อทั้งชาวอังกฤษและผู้คนทั่วโลก

เมื่อมีสมาชิกราชวงศ์อังกฤษสิ้นพระชนม์ สื่อทั่วโลกจับตามอง และบีบีซีพยายามเป็นอย่างยิ่งที่จะเสนอข่าวให้ถูกต้อง และก็มีเหตุผลสำคัญที่ต้องทำเช่นนั้น

บีบีซีไม่ได้รับทุนสนับสนุนจากรัฐบาลสหราชอาณาจักร แต่มีรายได้จากผู้ที่อาศัยในสหราชอาณาจักรผ่านค่าธรรมเนียมรายปี ที่เรียกว่า ค่าใบอนุญาตรับชมโทรทัศน์ (licence fee) การรับทุนในลักษณะนี้มีเพื่อให้มั่นใจได้ว่าบีบีซีจะเสนอข่าวอย่างเป็นอิสระ

บีบีซีต้องทำงานให้คุ้มค่ากับค่าธรรมเนียมที่ได้มา และในช่วงหลายปีที่ผ่านมา สาธารณชนก็สนอกสนใจเรื่องราวของราชวงศ์อังกฤษมาโดยตลอด

คราวที่พระราชมารดาของสมเด็จพระราชินีนาถเอลิซาเบธ คือ สมเด็จพระราชินีเอลิซาเบธ พระบรมราชชนนี เสด็จสวรรคตเมื่อปี 2002 มีผู้ออกมาร่วมไว้อาลัยที่วิหารเวสต์มินสเตอร์มากกว่า 1 แสนคน และคาดกันว่ามีคนมากกว่า 1 ล้านคนออกมายืนตามท้องถนน และมีคนมากกว่า 10 ล้านคนที่รับชมทางโทรทัศน์ขณะขบวนพระบรมศพของพระองค์เคลื่อนไปยังพระราชวังวินด์เซอร์

นี่อาจไม่น่าแปลกใจ เพราะเรื่องราวที่เกี่ยวกับราชวงศ์อังกฤษมักเป็นประเด็นข่าวใหญ่ไปทั่วโลก นี่เป็นเรื่องใหญ่ และบีบีซีก็นำเสนอข่าวเหล่านี้ในลักษณะเช่นนั้น

"สมาชิกราชวงศ์ดึงดูความสนใจของผู้คนได้ในแบบที่คนดังทั่วไปทำไม่ได้" จอนนี ไดมอนด์ ผู้สื่อข่าวสายราชสำนักของบีบีซีกล่าว

"มันยากมากที่จะอธิบายว่าทำไม แต่ยังมีอีกหลายคนที่ชื่นชอบความเป็นเทพนิยายของราชวงศ์ แม้ว่าลึก ๆ แล้วพวกเขาจะเข้าใจดีว่าเป็นเรื่องที่ค่อนข้างไร้สาระในยุคสมัยใหม่แบบนี้"

แล้วบีบีซีเสนอข่าวอย่างไรเวลามีสมาชิกอาวุโสของราชวงศ์อังกฤษสิ้นพระชนม์

อย่างแรกที่ผู้ชมและผู้อ่านข่าวบีบีซีอาจสังเกตได้คือจะได้ยินข่าวนี้จากสื่ออื่นก่อน นี่เป็นเพราะบีบีซีไม่ได้ต้องการเป็นสื่อแรกที่รายงานข่าวนี้ แต่อยากมั่นใจว่ารายงานข่าวอย่างถูกต้อง

ลักษณะการรายงานอาจดูเหมือนเป็นแถลงการณ์อย่างเป็นทางการมากกว่าการรายงานข่าวด่วน สื่อเจ้าอื่น ๆ อาจจะใช้กราฟิกที่ดึงดูดตามากกว่าแต่การเสนอข่าวของบีบีซีควรเป็นไปอย่างระมัดระวังและรอบคอบ เน้นการจดจำถึงชีวิตที่เพิ่งจากไป นอกจากนี้ บีบีซีอาจจะไม่ได้รายงานข่าวอื่นควบคู่ไปทันที และอาจจะมีการดึงข่าวที่มีเนื้อหาเบา ๆ อื่นออกจากเว็บไซต์ รายการโทรทัศน์ และวิทยุ

หลังจากการประกาศข่าวการสิ้นพระชนม์ คุณจะได้ยินและเห็นข่าวนี้เป็นข่าวแรกเสมอ

เหตุใดเราจึงนำเสนอข่าวเจ้าชายฟิลิปในท่วงทำนองเช่นนี้

จริงอยู่ที่พระองค์ไม่ได้เป็นหนึ่งในผู้ที่มีสิทธิในพระราชบัลลังก์ อยู่ในเส้นทางแห่งการสืบสันตติวงศ์ และไม่เคยได้รับสถาปนาพระยศเป็นกษัตริย์ นี่เป็นเพราะในสหราชอาณาจักร ผู้หญิงที่อภิเษกสมรสกับพระมหากษัตริย์จะได้รับสถาปนาพระยศเป็นพระราชินี แต่ในทางกลับกัน หากผู้ชายอภิเษกสมรสกับประมุขของรัฐที่เป็นผู้หญิง เขาคนนั้นจะไม่ได้ตำแหน่งกษัตริย์

อย่างไรก็ดี เจ้าชายฟิลิปทรงเป็นคู่ชีวิตของสมเด็จพระราชินีนาถเอลิซาเบธมาโดยตลอดกว่า 70 ปี ตั้งแต่ทรงอภิเษกสมรสเมื่อวันที่ 20 พ.ย.1947

"พระองค์ทรงเป็นพลกำลังและที่พักใจของข้าพเจ้าตลอดช่วงหลายสิบปีที่ผ่านมานี้" สมเด็จพระราชินีนาถเอลิซาเบธทรงตรัสในโอกาสครบรอบ 50 ปีการอภิเษกสมรส

"ข้าพเจ้า และสมาชิกทั้งหมดในครอบครัวของพระองค์ ประเทศนี้ และอีกหลายประเทศ เป็นหนี้บุญคุณพระองค์มากกว่าที่พระองค์จะสามารถทวงถามได้ และมากกว่าที่เราจะรู้ได้"

เมื่อทราบความสำคัญเช่นนี้ การสิ้นพระชนม์ของพระองค์ควรได้รับการเสนอข่าวอย่างกว้างขวางหรือไม่

"นี่เป็นราชวงศ์ระดับโลกราชวงศ์สุดท้าย และเจ้าชายฟิลิป - ไม่ว่าขณะเคียงข้างสมเด็จพระราชินีนาถฯ หรือเดินทางด้วยพระองค์เอง - ได้ไปและเห็นมาแทบจะทั่วทุกมุมโลก ...พระองค์เป็นบุคคลผู้มีชื่อเสียงระดับโลกอย่างแท้จริง และเป็นคนแรก ๆ ด้วย" ไดมอนด์ ผู้สื่อข่าวบีบีซี กล่าว

คำร้องเรียนกว่าแสนครั้ง

บีบีซีรายงานเมื่อ 15 เม.ย. ว่า ผู้ชมโทรทัศน์ส่งคำร้องเรียนไปที่บีบีซีถึง 109,741 ครั้ง เกี่ยวกับการรายงานข่าว การสิ้นพระชนม์ของเจ้าชายฟิลิป

จำนวนผู้ร้องเรียนต่อรายงานข่าวเหตุการณ์นี้ถือว่าสูงที่สุดในประวัติศาสตร์ 99 ปี ของบีบีซี

ตั้งแต่ช่วงบ่ายของ 9 เม.ย. บีบีซียกเลิกรายการปกติทางสถานีโทรทัศน์และวิทยุ เพื่อรายงานข่าวเกี่ยวกับการสิ้นพระชนม์ของดยุคแห่งเอดินบะระรวมทั้งพระราชประวัติ และการปฏิบัติพระราชกรยณียกิจทั้งในและต่างประเทศ สร้างความไม่พอใจให้แฟนรายการจำนวนมาก ที่การออกอากาศละครดัง เช่น EastEnders และ การแข่งขันทำอาหารรอบชิงชนะเลิศ MasterChef ต้องถูกเลื่อนออกไป

บีบีซีระบุในแถลงการณ์ว่า การสิ้นพระชนม์ของเจ้าชายฟิลิป เป็นเหตุการณ์ที่มีความสำคัญ ที่อยู่ในความสนใจของคนในประเทศและนานาชาติ

"เรารับทราบถึงความไม่พอใจของผู้ชมส่วนหนึ่งต่อระดับของการรายงานข่าวนี้ และผลกระทบต่อผังรายการโทรทัศน์และวิทยุเดิม"

"การเปลี่ยนแปลงเช่นนี้ไม่ได้ทำขึ้นโดยไม่มีการพิจารณาอย่างรอบคอบ การตัดสินใจนี้สะท้อนให้เห็นถึงบทบาทของบีบีซีในฐานะหน่วยงานด้านกระจายเสียงแห่งชาติในภาวะที่สำคัญของประเทศขณะนี้ เราขอขอบคุณทุกเสียงสะท้อน และเรารับฟังเสียงตอบกลับจากผู้ดูผู้ชมเสมอมา"