حذف بیشتر نمایندگان زن و تک صدایی شدن مجلس

دوم اسفندماه انتخابات مجلس شورای اسلامی برگزار می شود. پس از سرکوب خونین اعتراضات آبانماه در اعتراض به افزایش قیمت بنزین که تصمیم شورای روسای سه قوه بدون اطلاع نمایندگان مجلس بود و همچنین رد صلاحیت گسترده داوطلبان نمایندگی توسط شورای نگهبان، تعدادی از ناظران و تحلیلگران درباره جایگاه مجلس و انتخابات در ایران برای صفحه ناظران نوشته اند.

انتخابات مجلس ایران این بار در فضایی متفاوت نسبت به دوره های قبل برگزار می شود. نتایج بررسی صلاحیت‌ها برای انتخابات مجلس یازدهم، روز یکشنبه ۲۲ دی۱۳۹۸ به نامزدان ابلاغ شد. سخنگوی شورای نگهبان، روز اعلام کرد که ۹۰ نماینده کنونی مجلس رد صلاحیت شده‌اند. با انتشار اخبار تکمیلی مشخص شد که ۶ نفر از ۱۵ نفر نماینده زنی که در مجلس یازدهم نامزد شده بودند نیز رد صلاحیت شده‌اند.

به جز پروانه سلحشوری و فاطمه حسینی نمایندگان تهران، که در انتخابات مجلس یازدهم ثبت‌نام نکردند، بقیه نمایندگان زن مجلس دهم آماده بودند که دوباره خود را به رای گذاشته و در صورت موفقیت وارد مجلس شوند. اما، شورای نگهبان با توسل به نظارت استصوابی، از ورود ۶ نفر از آن‌ها جلوگیری کرد و تنها ۹ نفر از آن‌ها تایید صلاحیت شده‌اند. اینگونه که از آمارها بر می‌آید، تعداد نمایندگان زنی که رد صلاحیت شده‌اند به نسبت تعداد کل زنان مجلس دهم که در انتخابات شرکت کرده اند، یعنی ۶ به ۱۵، ۴۰ درصد، یعنی ۳.۹ درصد بیشتر از تعداد نمایندگان مرد رد صلاحیت شده به کل نمایندگان مرد (۳۶.۱ درصد) است. با توجه به اینکه درصد زنان مجلس به نسبت درصد جمعیت زنان ایران، ناچیز است، این تفاوت بیشتر از پیش معنادار می شود.

جدا از رد صلاحیت نمایندگان مجلس، اتفافات اخیری که چه درداخل ایران و چه در سیاست خارجی ایران افتاده است، نیز بر انتخابات آتی مجلس تاثیر خواهد گذاشت. اما از سوی دیگر وضعیت زنان نماینده در انتخابات مجلس نیز بی تاثیر از این روند نبوده است. برای نمونه پروانه سلحشوری به دلیل اعتراضات اخیرش به قوه قضائیه احضار شده است.

در روند جاری اتفاقات ایران و همینطور وضعیت فعالان زنان در ایران از چند زاویه می توان به تحلیل انتخابات مجلس پیش رو پرداخت.

اعتراضات اخیر و سرکوب شدید فعالان مدنی: در طول چند ماه گذشته و به ویژه بعد از سرکوب خونین اعتراضات آبان ماه، اولین حرکت حکومتی برخورد شدید با فعالان مدنی بوده است. این حربه برای کنترل بیشتر فعالیت های فعالان حوزه های مدنی و جلوگیری از هر گونه رهبری و یا تاثیرگذاری فعالان حوزه مختلف بر مردم عادی بوده است. دادن احکام طولانی مدت به فعالان حوزه زنان، کارگری و غیره در واقع ادامه روندی است که حکوکت برای کنترل فعالیت های مدنی است.

تاثیر رابطه ایران و آمریکا بر سیاست داخلی ایران: اتفاق دیگری که وضعیت فعالیت های مدنی و سیاسی را در ایران تحت تاثیر قرار می دهد، رابطه ایران با آمریکا است. تنش های میان ایران و آمریکا و ترور قاسم سلیمانی که به این تنش ها شدت بخشید، موجب شد که دولت ایران از این تنش ها به نفع خود استفاده کند. به عبارت دیگر شدت بخشیدن به این تنش ها، قدرت محافظه کاران در ایران را بالا برد و از سوی دیگر موجب شد که به بهانه سیاست های تلافی جویانه و جلوگیری از نفوذ غرب برداخل فشار بر فعالیت های داخلی را افزایش یابد.

اعتراضات زنان و نمایندگان مجلس: یکی دیگر از مولفه هایی که بر وضعیت زنان در انتخابات مجلس تاثیر خواهد گذاشت، عملکرد پروانه سلحشوری است. فعالیت افرادی چون او در طول چهارسال گذشته بلند کردن صدای اعتراضی زنان است. آن چیزی که به مذاق محافظه کاران خوش نمی آید. هرچند که بسیاری از طرح های حوزه زنان همچنان سرگردان مانده، اما همین تغییرات اندک و زنده کردن بحث های مربوط به زنان تا حدی تاثیر گذار است.

بیشتر بخوانید:

نقش زنان در اعتراضات اخیر: یکی از موارد دیگری که به رد صلاحیت کاندیدادهای زن در مجلس و حتی تاثیر آن بر ورود زنان به مجلس تاثیر خواهد گذاشت، حضور زنان در اعتراضات اخیر است. زنان در ایران اولا به دلیل مواجه با محدودیت های بیشتر و دوما به دلیل تغییر نقش ها و نگرش های اجتماعی، در اعتراضات اخیر حضور پررنگی داشته اند. حضور زنان در جنبش های اجتماعی و سیاسی موجب شده است که حکومت راهکارهای متفاوتی را برای سرکوب آنان در پیش بگیرد. از طرف دیگر حکومت در مجلس آینده نیاز به نمایند گان محافظه کاری دارد که منش آنها با سیاست های ایدئولوژیکی حاکم علیه زنان، همخوانی داشته باشد.

هرچقدر قدرت محافظه کاران در فضای سیاسی بیشتر شود، وضعیت عمومی زنان در جامعه عقبتر خواهد رفت. بنابراین رد صلاحیت اخیر نمایندگان که دیدگاه محافظه کارانه کمتری نسبت به زنان دارند، مانع کوچکترین انتقادی از سمت نمایندگان زن مجلس و به قوانین ضد زن خواهد شد.

یکی دیگر از نکات قابل طرح در این مورد ، حضور یا عدم حضور مردم در این انتخابات است. با توجه به سرکوب خونین و دستگیری های گسترده ای که در ماه های منتهی به این انتخابات روی داده است، حضور کم رنگ تر مردم در این انتخابات نیز خالی از انتظار نیست.

نمی توان پیش بینی کرد که شرایط ایران در چند ماه آینده به چه سمتی خواهد رفت، اما مسلما مجلس آینده با انتخابات پیش رو، چالش های اساسی را در پیش خواهد داشت که مهمترین آن تک صدایی شدن مجلس و حذف صدای بخش وسیعتری از مردم ایران است.