پارس جنوبی و خروج چینی‌ها، آینده گاز میدان چه می‌شود؟

  • امید شکری
  • تحلیلگر انرژی
گاز

منبع تصویر، Shana

توضیح تصویر،

پس از برجام ایران در تلاش بود باطراحی قراردادهای نوین نفتی بتواند شرکتهای خارجی را به میادین نفت و گاز جذب نماید. مهم ترین قراردادی که بین وزارت نفت و شرکتهای خارجی پس از برجام منعقد شد قرارداد توسعه فاز ۱۱ میدان عظیم پارس جنوبی بود

با وجود تمامی تلاشهای وزارت نفت و وزارت امورخارجه ایران، شرکت سی ان پی سی چین صنعت انرژی ایران را ترک کرد. در ماههای اخیر سفرهای متعددی توسط مقامات ایرانی به چین صورت گرفت که محور اصلی این گفتگوها تداوم صادرات نفت ایران به این کشور و جلب رضایت شرکت سی ان پی سی برای تداوم فعالیت در فاز ۱۱ پارس جنوبی بود.

در سالهای اخیر دولت چین با حمایت کامل از شرکتهای دولتی و خصوصی این کشور شرایط لازم برای سرمایه گذاری این شرکتها را در مناطقی که چین از آنجا نفت و گاز وارد می کند فراهم آورده است تنوع بخشی به منابع انرژی در کنار سرمایه گذاری شرکتهای انرژی چین در مناطق نفت خیر جهان جزو اصول اسیاسی سیاست ملی انرژی این کشور می باشد و سرمایه گذاری سی ان پی سی در پارس جنوبی هم در راستای این سیاست صورت گرفت.

پس از برجام ایران در تلاش بود باطراحی قراردادهای نوین نفتی بتواند شرکتهای خارجی را به میادین نفت و گاز جذب نماید. مهم ترین قراردادی که بین وزارت نفت و شرکتهای خارجی پس از برجام منعقد شد قرارداد توسعه فاز ۱۱ میدان عظیم پارس جنوبی بود. وزارت نفت با انعقاد این قرارداد پنچ میلیارد دلاری در نظر داشت روزانه ۵۶ میلیون متر مکعب به ظرفیت تولید این فاز اضافه نماید. کنسرسیوم شرکتهای توتال - سی ان پی سی و پتروپارس مسئول طرح توسعه این فاز مهم شدند.

با توجه به اعلام شرکت ملی گاز مبنی بر آغاز افت فشار در میدان پارس جنوبی از سال ۲۰۲۳ و به تبع آن کاهش میزان تولید این میدان مسولین وزارت نفت در تلاش بودند تا با استفاده از تکنولوژی پیشرفته توتال بتوانند افت فشار را کنترل کنند و بدین ترتیب مانع کاهش میزان ظرفیت تولید این میدان شوند باید در نظر داشت که بیش از ۷۰ درصد گاز مصرفی ایران از میدان پارس جنوبی تولید می شود با توجه به بالا بودن شدت مصرف انرژی انتطار می رود مصرف داخلی در سالهای آینده نیز افزایش یابد و این به معنای افزایش برداشت از پارس جنوبی و بقیه میادین عمده گازی کشور است . اضافه برداشت مستلزم سرمایه گذاری در این میادین می باشد.

آمار شرکت ملی گاز نشان می دهد که اگر نتوان جلوی افت فشار در این میدان را گرفت پس از سال ۲۰۲۳ بطور متوسط روزانه ۲۸ میلیون متز مکعب از ظرفیت تولید این میدان کاسته خواهد شد که این آمار تقریبا معادل تولید یکی از فازهای پارس جنوبی است. برای جلوگیری از افت فشار نیاز به احداث سکوی عظیم ۲۰ هزار تنی در این فاز بود که تکنولوژی احداث چنین سکوی عطیمی در اختیار شرکت توتال و چند شرکت بزرگ نفتی است باید خاطر نشان کرد که این سکوی عظیم که قرار بود در این فاز ساخته شود تقریبا ده برابر سکوهای موجود در پارس جنوبی است. زنگنه در گفتگو با خبرنگاران به نبود تجربه شرکتهای ایرانی برای ساخت سکوهای ۲۰ هزار تنی اشاره کرد. به گفته زنگنه حل موضوع فشار افزایی در فازهای پارس جنوبی وابسته به مذاکرات مپنا و بقیه شرکتهای نفتی بود.

در مورد اهمیت اجرای فاز ۱۱ پارس جنوبی ذکر این نکته ضروری است. در قرارداد با کنسرسیوم توتال شرکت نفت در نظر داشت فاز ۱۱ را به محلی برای فشار افزایی تبدیل نماید تا با استفاده از تجربیات این فاز در فازهای بعدی هم بتواند جلوی افت فشار را گرفته و فشار افزایی کند. وزارت نفت در نظر داشت هشت تا ۱۰ سکوی عظیم به ارزش ۲۰ میلیارد دلار برای فازهای پارس جنوبی به تدریج بسازد که با احداث این سکوها تا حد زیادی می توانست کاهش افت فشار در این میدان را جبران نماید.

ایران چندین میدان مشترک نفت و گاز با کشورهای همسایه دارد در این بین کشورهای همسایه با دیپلماسی فعال انرژی و طرح قراردادهای جدید توانسته اند سرمایه و تکنولوژی شرکتهای خارجی را جذب کنند و با استفاده از تکنولوژی شرکتهای خارجی نه تنها توانسته اند میزان تولید نفت و گاز خویش را افزایش دهند بلکه توانستد با اضافه برداشت از میادین مشترک هم مقداری از سهم ایران را برداشت کنند و در بازار منطقه ای و جهانی با استفاده از تولیدات میادین مشترک سهم ایران را بخود اختصاص دهند.

بیشتر بخوانید:

قطر - آمریکا و استرالیا درصدد افزایش سهم خویش در بازار ال ان جی هستند. روسیه به هیچ وجه مایل نیست بازار اروپا و ترکیه را از دست بدهد و یا سهمش در این مناطق کم شود. ایران بخاطر تحریمها و مصرف بالای داخلی در شرایط فعلی نمی تواند در بازاز منطقه ای و جهانی گاز نقش مهمی ایفا نماید. اگر ایران نتواند در طی این فرصت ۵ ساله تا شروع کاهش میزان تولید فازهای پارس جنوبی تکنولوژی و سرمایه لازم را جذب نماید و یا توان شرکتهای داخلی نتواند جوابگوی نیازهای این میدان بویژه فاز ۱۱ باشد باید انتظار داشت در میزان تولید قطر از ایران پیشی بگیرد.

افزایش تولید گاز قطر به معنای تداوم نقش مهم این کشور در بازار ال ان جی خواهد بود. ایران بجز صادرات به ترکیه و عراق مقصد عمده صادراتی دیگری ندارد. اگر مشکلات موجود با آمریکا حل شود ایران برای افزایش تولید نفت و گاز نیازمند حضور شرکتهای خارجی خواهد بود. آمریکا در سال ۲۰۲۴ روزانه در حدود بیست میلیون بشکه نفت تولید خواهد کرد. عراق در نظر دارد در سال ۲۰۳۰ تولید روزانه خود را به شش میلیون بشکه در روز برساند این در حالیست که ایران بخاطر تحریمها قادر بفروش هر میزان نفت در بازار نیست و برای افزایش تولید ظرفیت نفت هم با مشکلات زیادی روبرو است. باید خاطر نشان کرد که اکثر چاههای نفت ایران در نیمه دوم عمر تولید خویش قرار دارند و سالیانه با کاهش ظرفیت تولید نفت روبرو هستند.

زنگنه در گفتگو با خبرنگاران از ادامه کار شرکت پتروپارس در فاز ۱۱ خبر داد نکته ای باید بدان اشاره کرد این است که آیا شرکت پتروپارس و یا دیگر شرکتهای بزرگ نفتی ایران می توانند نیازهای فنی و تکنولوژیک این فاز پارس جنوبی را برآورده نمانید یا خیر؟ آیا منابع مالی این شرکتها می تواند تمامی هزینه های این پروژه را تقبل نماید؟ اگر شرکتهای داخلی توانایی انجام چنین پروژه هایی را دارند چرا در کنسرسیوم توتال سهم پتروپارس ۱۹ درصد بود؟

جنگ تجاری چین و آمریکا فرضت مناسبی را برای تداوم صادرات نفت ایران به چین فراهم آورده است اما باید در نظر داشت شرکتهای بزرگ انرژی که منافعی در بازار انرژی آمریکا دارند و یا با شرکتهای آمریکایی پروژه مشترک دارند به هیچ وجه مایل نیستند با سرمایه گذاری و حضور در میادین نفت و گاز ایران ریسک تحریم دولت آمریکا و از دست دادن بازار انرژی آمریکا را بپذیرند.

طبیعی است که شرکتهای داخلی حداکثر توان خویش را برای افزایش ظرفیت تولید و افزایش بهره وری در میادین نفت و گاز بویژه میدان پارس جنوبی بکار خواهند گرفت اما نکته مهم این است که برخی تکنولوژیهای مهم و حیاتی در صنعت نفت در اختیار چند شرکت بزرگ غربی است و حتی در برخی زمینه های تکنولوژی شرکتهای روس و چینی قابل قیاس با شرکتهای غربی نمی باشد.

اگر شرکتهای داخلی بخواهند این پروژه را با تکیه بر دانش بومی عملیاتی کنند این طرح در چه بازه زمانی به چه هزینه ای به بهره بردای خواهد رسید سوالی است که باید مسئولین وزارت نفت جوابی برای آن داشته باشند.