انفجار یا کنترل؛ رشد نقدینگی در پنج ماهه امسال رکورد دهه ۹۰ را شکست

عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی ایران هفته گذشته با حضور در شبکه خبر تلویزیون ایران از «کنترل نقدینگی» خبر داد.

او در توضیح تحولات مقدار این شاخص پولی چنین گفت: «خوشحالم به مردم بگویم نقدینگی کنترل شده و پایه پولی در ۵ ماهه ابتدای امسال نسبت به پایان سال قبل تنها ۴ درصد رشد داشته و نقدینگی نیز در این مدت ۱۲ درصد افزایش یافته است.»

همتی در همان گفت‌وگو تصریح کرد که «اوایل سال از انفجار نقدینگی صحبت بود و من گفتم چنین چیزی نیست.»

پنج روز پس از آن گفت‌وگوی تلویزیونی رئیس کل بانک مرکزی که به طور معمول از مواضع خود و تصمیمات بانک مرکزی را از طریق صفحه اینستاگرامش منتشر و اعلام می‌کند در یادداشتی اینستاگرامی از «تلاش مداوم برای ایجاد بی ثباتی در بازارهای پولی و ارزی کشور از سوی آمریکا و همدستان او» سخن به میان آورد و در نهایت تاکید کرد که «القای انفجار نقدینگی و ابر تورم از طریق تحریک انتظارات نیز، با ناکامی مواجه شده است.»

در این روزها همچنین از تشکیل کمیته‌ای در بانک مرکزی تحت عنوان کمیته مدیریت نقدینگی خبر داده شد تا نگرانی کارشناسان اقتصادی نسبت به افزایش تورم ناشی از رشد نقدینگی و افزایش پایه پولی برطرف شود.

رشد نقدینگی که معمولا از تامین کسری بودجه و بی‌انضباطی دولت‌ها و روش‌های تامین این کسری ناشی می‌شود به عنوان عمده دلیل تورم ساختاری در اقتصاد ایران معرفی می‌شود.

به طور معمول دولت‌ها برای جبران کسری بودجه خود به استقراض مستقیم و غیرمستقیم از بانک مرکزی روی می‌آورند که در نهایت با خلق پول جدید و رشد پایه پولی همراه است و در نهایت افزایش نرخ تورم را به اقتصاد تحمیل می‌کند.

بیشتر بخوانید:

اثر شدید رشد نقدینگی بر نرخ تورم همان عاملی است که مسئولین اقتصادی به ویژه سکاندار سیاست‌های پولی اقتصاد ایران را بر آن داشته تا بیش از هر موضوعی به کنترل نقدینگی اشاره داشته باشد، اما دقت در آمار اعلام شده از رشد نقدینگی که رئیس کل بانک مرکزی اعلام کرده است بیش از آنکه اطمینان بخش باشد، نگران کننده است.

رقم نقدینگی در پایان پارسال رقمی بالغ بر ۲۶۵۷ هزار میلیارد تومان بود، بر اساس گفته‌های آقای همتی رقم نقدینگی در پنج ماه نخست سال ۱۲ درصد رشد کرده است و با این حساب نقدینگی در پایان مردادماه امسال به بیش از ۲۹۷۶هزار میلیارد تومان رسیده است.

ابراز خوشحالی عبدالناصر همتی از میزان رشد نقدینگی در این پنج ماه نخست امسال و اطلاق «کنترل نقدینگی» برای توصیف این روند به معنای آن است که نرخ رشد نقدینگی در دوره‌های مشابه سالهای قبل شتاب کمتری داشته است، اما بررسی روند نقدینگی در دوره پنج ماهه سال‌های قبل نشان می‌ دهد که نرخ رشد نقدینگی در پنج ماه نخست تمام سال‌های یک دهه گذشته کمتر از ۱۲درصد امسال بوده است و اساسا این میزان رشد نقدینگی در این دوره زمانی در سال جاری، یک رکورد به حساب می‌آید.

از ۱۴سال قبل یعنی از مردادماه سال ۸۵ که نقدینگی نسبت به پایان سال ۸۴ به میزان ۱۲.۴ درصد رشد کرد تا مردادماه امسال که به گفته رئیس کل بانک مرکزی ایران نرخ رشد نقدینگی در پنج ماه ابتدایی سال به ۱۲ درصد رسید، چنین نرخ رشدی برای نقدینگی بی‌سابقه بوده است.

بی‌سبب نیست که محمد طبیبیان، اقتصاددان ایرانی مقیم آمریکا در واکنش به اظهارات عبدالناصر همتی درباره کنترل نقدینگی در کانال تلگرامی خود تاکید می‌کند که «شرایط فعلی کشور خبر از انفجار نقدینگی، روبه‌رو شدن با ابرتورم و یک اقتصاد ونزوئلایی می‌دهد.»

در نوشته تلگرامی این اقتصاددان با اشاره به مواردی از یادداشت اینستاگرامی رئیس کل بانک مرکزی، آمده است: «از یک مدیر که باید بر اساس شأن علمی و تجربی بر مسندی نشسته باشد، انتظار نمی‌رود شیوه‌ای را پی بگیرد که تنها ابزارش سرزنش خارجی‌ها و متهم کردن منتقدان داخلی به همکاری با خارجی ها است. به روند نقدینگی در سال‌های مختلف عنایت کنید اگر نشان از انفجار نیست، نشان از چیست؟»