سند همکاری ۲۵ ساله ایران و چین امضا شد

وانگ یی، وزیر امور خارجه چین و محمد جواد ظریف، همتای ایرانی‌اش در جریان دیداری در تهران سند همکاری ۲۵ ساله ایران و چین را امضا کرده اند.

مقام های ایران گفتند که این سند حاوی عناصر "سیاسی، استراتژیک و اقتصادی" است اما جزییات آن را فاش نکرده اند.

سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت خارجه ایران با انتشار اطلاعیه ای در مورد این سند همکاری گفته است که "این سند یک نقشه راه برای همکاری های جامع دو کشور ایران و چین بوده و لذا حاوی هیچ قراردادی" نیست.

در این اطلاعیه آمده است که این سند "... حاوی هیچ رقم و عدد خاصی از جمله در خصوص سرمایه گذاری و یا منابع مالی و پولی" نیست.

با این حال به نوشته نیویورک تایمز براساس این توافق چین با ۴۰۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری در ایران طی ۲۵ سال آینده در مقابل دریافت نفت موافقت کرده است.

این روزنامه نوشت که کارشناسان گفته اند که توافق روز شنبه عمدتا همان پیش نویس ۱۸ صفحه ای است که این روزنامه سال پیش به آن دست یافت.

نیویورک تایمز می نویسد: "آن پیش نویس جزییات ۴۰۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری چین در ده ها عرصه، از جمله بانکداری، ارتباطات راه دور، بنادر، راه آهن، مراقبت های بهداشتی و فناوری اطلاعات طی ۲۵ سال آینده را تشریح می کرد. چین در مقابل از عرضه منظم - و به گفته یک مقام ایرانی و یک تاجر نفتی با تخفیف سنگین - نفت بهره مند خواهد شد."

پترولیوم اکونومیست، نشریه تحلیلی در حوزه انرژی، هم ارقام مشابهی را منتشر کرده بود.

به گزارش نیویورک تایمز پیش نویس سند همچنین خواستار تعمیق همکاری های نظامی، از جمله آموزش و تمرین های مشترک، همکاری مشترک در زمینه تحقیقات و توسعه تسلیحات و اشتراک اطلاعات امنیتی می شد.

انتشار خبر تهیه سند همکاری بلند مدت بین ایران و چین اوایل تابستان خبرساز شد و انتقادهای زیادی را به دنبال داشت.

منتقدان این سند را با قراردادهایی مانند "ترکمانچای" مقایسه و از دادن امتیازات بیش از حد به چین در وضعیتی که ایران با تحریم‌های آمریکا روبرو است، ابراز نگرانی کردند.

اوایل تیرماه محمود احمدی‌نژاد، رئیس جمهوری پیشین ایران، درباره قرارداد ۲۵ ساله "پنهان" و "دور از چشم ملت ایران" با یک کشور خارجی هشدار داد و گفت که "ملت ایران آن را به رسمیت نخواهد شناخت."

همچنین این سخن وزیر خارجه ایران در مجلس که این توافق حاوی "هیچ موضوع محرمانه ای" نیست با تمسخر برخی نمایندگان روبرو شد. آقای ظریف گفت که "وقتی این توافق نهایی شد" جزییات آن فاش خواهد شد. با این حال دولت ایران هنوز به این قول خود عمل نکرده است.

در اطلاعیه ای که سعید خطیب زاده روز شنبه منتشر کرده آمده است: "در این سند، واگذاری هیچ منطقه و یا هیچ انحصار متقابل و یا یکجانبه ای مطرح نبوده و لذا فاقد اعطاء هرگونه حق انحصاری است."

این اطلاعیه می افزاد که "در این سند مدیریت، اداره و یا بهره برداری از هیچ منطقه یا حوزه ای واگذار نشده است."

ابتکار عمل کمربند و راه چین

مذاکرات برای رسیدن به این توافق پنج سال پیش شروع شده بود.

چین شریک عمده تجاری ایران است و تا پیش از اعمال تحریم های مجدد آمریکا در سال ۲۰۱۸ یکی از بزرگترین خریداران نفت این کشور بود.

این توافق را شی جین پینگ رئیس جمهور چین در سال ۲۰۱۶ در جریان سفری به تهران به حسن روحانی رئیس جمهور این کشور پیشنهاد کرده بود. سعید خطیب زاده گفت که "به باور ما این سند می تواند در تعمیق روابط ایران و چین خیلی موثر باشد."

در آن زمان شی و روحانی با ایجاد یک نقشه راه برای "سرمایه گذاری متقابل در زمینه حمل و نقل، بنادر، انرژی، صنایع و خدمات" موافقت کردند.

شی جین پینگ در دوران رهبری خود "ابتکار عمل کمربند و راه" را پیش برده که طرحی برای تامین مالی پروژه های زیربنایی و افزایش نفوذ چین در سطح بین المللی است.

در اطلاعیه وزارت خارجه ایران هم اشاره شده است که این سند بخشی از ابتکار عمل کمربند-راه چین است.

وزیر خارجه چین که به دعوت همتای ایرانی به تهران سفر کرده بود، صبح شنبه ابتدا با حسن روحانی، رئیس جمهوری و علی لاریجانی مشاور آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر ایران دیدار کرد.

با وجود آن که وزارت امور خارجه ایران مسئول رسمی هماهنگی درباره این سند معرفی شده اما گفته شد که علی لاریجانی، مشاور آیت‌الله خامنه‌ای و رئیس پیشین مجلس نقش اصلی را در مذاکرات مربوط به این سند ایفا کرده است.

به گزارش خبرگزاری دولتی ایران (ایرنا) در دیدار وزیر امور خارجه چین با آقای لاریجانی دو طرف "بر بسط همه جانبه روابط مبتنی بر مشارکت جامع راهبردی تاکید کردند."

هوا چونینگ یک سخنگوی وزارت خارجه چین روز جمعه گفت: "برای آنکه منطقه از هرج و مرج خارج شود و به ثبات برسد، باید از سایه رقابت ژئوپلیتیکی قدرت های بزرگ خارج شود، در برابر فشارها و مداخلات خارجی مصون باشد و راه های توسعه که با واقعیت های منطقه ای اش سازگار است را دنبال کند."

وزارت امور خارجه ایران سند همکاری ایران و چین را "افتخارآمیز و به نفع روابط راهبردی دو کشور " توصیف کرد.

مقام‌های حکومتی همواره از این سند که ابهامات زیادی درباره آن مطرح شده دفاع کرده‌‌اند.

آقای وانگ پیش از این به عربستان سعودی و ترکیه سفر کرده بود و قرار است بعد از ایران به امارات متحده عربی، بحرین و عمان سفر کند. او گفته که منطقه در یک گذرگاه مهم قرار دارد و گفته چین حاضر است به حل مناقشه های دایمی کمک کند.

مفاد سند چیست؟

دولت ایران و چین درباره جزئیات این سند سخن نگفته‌اند.

پیشتر علی آقامحمدی، رئیس گروه اقتصادی دفتر آیت‌الله خامنه‌ای در گفت‌وگویی با تلویزیون دولتی ایران دامنه همکاری‌ها گفته بود این همکاری ۲۵ ساله "در همه حوزه‌های برنامه‌ریزی اقتصادی از جمله نفت و گاز، صنایع الکترونیک، حوزه‌های دانش بنیان و غیره است."

پترولیوم اکونومیست که رسانه‌‌ای تحلیلی در حوزه انرژی است ۱۲ شهریور پارسال نوشت قرار است چین ۲۸۰ میلیارد دلار در صنایع نفت و گاز و ۱۲۰ میلیارد دلار در صنعت حمل و نقل ایران سرمایه‌گذاری کند.

به نوشته این نشریه، این سرمایه‌گذاری همراه با تخفیف در خرید نفت بود، در اجرای طرح‌های توسعه به چین اولویت می‌داد و امکان حضور پنج هزار نیروی امنیتی چین در خاک ایران را فراهم می‌کرد.

بر اساس این گزارش که با تکذیب محمد جواد ظریف همراه شد، چین در خرید نفت، گاز و محصولات پتروشیمی از تخفیفی تا ۳۲ درصد برخوردار می‌شود و دو سال حق دیرکرد در پرداخت را خواهد داشت.

بیشتر بخوانید: