بهاری که با «مرگ» برای کولبران نو شد

«هیج باری همراهش نداشت، نه خلافی کرده بود نه چیزی، بدون هیچ اخطاری به او تیراندازی کردند و گلوله به قلب و ریه‌اش برخورد کرد. بدهکار بود و از روی ناچاری برای کولبری به مرز رفت. یک پسر چهار ماهه دارد و برای لقمه‌ای نان رفته بود، ولی به نا حق کشته شد. همه ما سربازی رفتیم، می‌دانیم باید اول هشدار بدهی، بعد هوایی و بعد به پا شلیک کنی، نه اینکه مستقیم به قلب و ریه بزنی، کولبر است، جنایتکار که نیست...»

این مطلب حاوی تصاویری است که ممکن است برای بعضی آزاردهنده باشد.

این روایت یکی از نزدیکان سوران عبدی، کولبر ۲۲ ساله اهل بانه است که در گفت‌وگو با بی‌بی‌سی فارسی روایت کرده است.

سوران عبدی دومین کولبری است که بعد از پیمان احمدی، طی تنها یک هفته‌ای که از آغاز ۱۴۰۳ گذشته، بر اثر تیراندازی نیروهای مرزبانی کشته شد.

یکی از نزدیکان سوران عبدی به بی‌بی‌سی فارسی گفت او در حالی که به شدت زخمی شده بود و خون‌ریزی شدیدی داشت به بیمارستان منتقل شد: «حتی دوستان سوران که همراهش بودند بازداشت کردند و نگذاشتند با او به بیمارستان بروند.»

بر اساس تصاویر و ویدیوهایی که به دست بی‌بی‌سی فارسی رسیده، یک گلوله به قلب و یک گلوله هم از پشت به ریه سوران عبدی اصابت کرده است.

به گفته یکی از نزدیکان سوران عبدی، او عاشق بازیگری بود، اما به دلیل فقر هیچ‌گاه نتوانست به صورت جدی این حرفه را دنبال کند.

سوران عبدی سال ۱۳۹۲ در فیلم «بدرود آنالوگ» به کارگردانی هیوا امین‌نژاد بازی کرده بود.

هیوا امین‌نژاد، کارگردان فیلم بدرود آنالوگ در اینستاگرام نوشته سوران عبدی کودکی خوش سیما و باهوش بود که در اولین تست برای نقش «دیاکو» انتخاب شد: «چنان شوک شده‌ام که نمی‌دانم از کدام خاطره‌اش بنویسم، اما مطمئنم چنین مرگی حق این جوان پرانرژی و رعنا نبود...»

سوران خاطری، یکی دیگر از عوامل سازنده فیلم بدورد آنالوگ نوشته: «او عاشق بازیگری بود و دوست داشت زمانی بازیگر حرفه‌ای شود. اما همانند هزاران تن دیگر‌ در مناطق مرزی برای امرار معاش به کولبری روی می آورد.»

این فیلم پیشتر جایزه بهترین فیلم کُردی فستیوال فیلم دهوک در اقلیم کُردستان و «انار طلایی» فستیوال استرالیا را به دست آورده بود.

اما روایت سوران عبدی تنها مورد از جان باختن کولبران در بهار کردستان که همچنان سرمای زمستان بر تن آن مانده، نیست.

بهاری که همچنان رنگ خزان دارد

سال ۱۴۰۳ هم برای کولبران با مرگ بر اثر تیراندازی، سرمازدگی و سقوط ارتفاع نو شد.

بر اساس اخبار و آمارمنتشر شده توسط شبکه حقوق بشر کردستان و کولبرنیوز، از ابتدای سال جدید دست‌کم ۴۹ کولبر در مناطق مختلف مرزهای استان‌های کردستان، کرمانشاه و آذربایجان غربی کشته و زخمی شدند.

هستیار عبدالکریمی، کودک ۱۵ ساله اهل دیواندره و سعید سلوسی، اهل پیرانشهر، دو کولبری هستند که در اثر گیر افتادن در برف و سرما جان خود را از دست دادند.

روز گذشته کولبرنیوز گزارش داد که دانیال مام‌احمد، کودک‌کولبر ١۷ ساله اهل مریوان از سوی دادگاه انقلاب اسلامی به دو سال حبس، ۷۴ ضربه شلاق و ٢ میلیارد تومان جزای نقدی محکوم شده است. این کودک کولبر چهارم فروردین‌ماه ١۴٠۳، به دست نیروهای هنگ‌مرزی قلقله در مریوان بازداشت شده بود.

بیشترین علت مرگ و زخمی شدن کولبران، همانند سال‌های گذشته تیراندازی نیروهای انتظامی و مرزبانی است.

مسیرهای صعب‌العبور، مین، سقوط از ارتفاع (کوه)، گیر افتادن در برف و سرما، تصادفات جاده‌ای و ضرب و جرح نیروهای مرزبانی، از دیگر عوامل منجر به مرگ و زخمی شدن کولبران است.

زندگی در برابر نان، شرایط کولبران در سال ۱۴۰۲

کولبرنیوز که به طور ویژه اخبار کولبران و کاسبکاران مرزی در استان‌های غربی را رصد می‌کند، در تازه‌ترین گزارش سالانه به وضعیت کولبران در سال ۱۴۰۲ پرداخته است.

بر اساس این گزارش در سال گذشته دست‌کم ۴۴ کولبر کشته شدند که از این میزان ۳۱ کولبر بر اثر تیراندازی نیروهای انتظامی و مرزبانی جان‌شان را از دست دادند.

بیش از ۴۰۰ کولبر نیز در سال گذشته به دلایل مختلف زخمی شدند که طبق گزارش کولبرنیوز ۳۳۷ مورد از آنها باز به دلیل تیراندازی نیروهای مرزبانی بوده است.

بیشتر این کولبران در سه استان کردستان، کرمانشاه و آذربایجان غربی کشته و زخمی شدند.

هفت کولبر نیز بر اثر انفجار مین‌های به جا مانده از جنگ ایران و عراق زخمی شدند.

۳۷ کودک کولبر نیز جزو کشته‌ها و زخمی‌ها هستند.

بیشترین میزان مرگ و زخمی شدن کولبران به ترتیب در شهرهای سقز، جوانرود، بانه، پاوه، مریوان، ثلاث باباجانی و مریوان رخ داده است.

جان کولبران در دو سوی مرز

سال گذشته عامل جدیدی به تهدیدها علیه کولبران اضافه شد، نیروهای مرزبانی عراق یا «حرس الحدود». اکنون دیگر فقط نیروهای انتظامی و مرزبانی ایران نیستند که به سوی کولبران تیراندازی می‌کنند و به عاملی برای مرگ آنها تبدیل شده‌اند.

روز شنبه ۳۰ دی‌ماه سال گذشته، نیروهای «حرس الحدود» مستقر در مرز روستای «بیاره» از توابع شهرستان «حلبچه» در اقلیم کردستان عراق اقدام به بازداشت، ضرب و شتم و هتاکی به ۹ کولبر اهل کردستان ایران کردند.

یکی از این کولبرها در ویدیویی می‌گوید به‌ استثناء یک نفر از آن‌ها که ۲۳ سال دارد، همگی زیر سن قانونی‌ -کودک- هستند. در این ویدیو آنها علائم جراحت‌ها و کبودی‌های به‌جامانده از ضرب و شتم و شکنجه نیروهای حرس‌الحدود را نشان دادند.

قبل از این ویدیو نیز ویدیوی دیگری منتشر شده بود که در آن نیروهای اقلیم کردستان عراق کولبران ایرانی را بازداشت کردند، موهای سر آنها را برای تحقیر تراشیدند و وسایل شخصی کولبران را ضبط کرده بودند.

این در حالی بود که نیروهای عراقی کولبران را پس از یک شبانه‌روز بازجویی و ضرب و شتم، بدون آب و غذا در همان روستای مرزی اقلیم کردستان رها کردند.

یکی از این کولبرها در مصاحبه با خبرگزاری رسمی اقلیم کردستان عراق گفت: «کولبرم و کرد، از جوانرود آمده بودم. مرزبانی ما را گرفت، هتک حرمت کردند، ما را زدند، دیشب به ما غذا ندادند، دست و پایمان را شکاندند، به ما بگویید چرا سرمان را تراشیدند؟»

در تاریخ دوشنبه ۲ بهمن ۱۴۰۲ نیروهای حرس‌الحدود عراق در مرز نوسود به سمت کولبران آتش گشودند که در نتیجه آن دست‌کم یک کولبر زخمی و یک کولبر دیگر اهل پاوه در استان کرمانشاه به نام هوشیار محمودی جان باخت.

پس این واقعه که اعتراض‌های زیادی به همراه داشت، هورامان محمد، سخنگوی مرزبانی عراق در منطقه‌ هورامان اقلیم کردستان عراق، طی مصاحبه با خبرگزاری رووداو خبر کشته شدن این کولبر توسط حرس‌الحدود را رد کرد: «ما با همکارانمان تماس برقرار کرده‌ایم، از طرف مرزبانی عراق در آن منطقه به هیچ کسی تیراندازی نشده است و کسی هم کشته نشده است.»

پس از توافق‌هایی که از سال ۲۰۲۲ بین حکومت اقلیم کردستان و دولت مرکزی عراق شکل گرفت، مسئولیت حفظ و حراست از مرزها به‌ شکل قانونی از نیروهای پیشمرگ تحت امر حکومت اقلیم کردستان به نیروهای مرزبانی حکومت مرکزی تحت عنوان «حرس‌الحدود» واگذار شد.