ริชี ซูแน็ก : นายกฯ อังกฤษ เชื้อสายเอเชียคนแรก

นายริชี ซูแน็ก ได้รับเสียงสนับสนุนจาก ส.ส. พรรคคอนเซอร์เวทีฟท่วมท้น ให้รับตำแหน่งหัวหน้าพรรคและนายกรัฐมนตรีต่อจากนางลิซ ทรัสส์ หลังอยู่ในตำแหน่งเพียง 44 วัน ทำให้เขากลายเป็นนายกรัฐมนตรีเชื้อสายเอเชียคนแรกของสหราชอาณาจักร

เมื่อช่วงต้นเดือน ก.ย. ที่ผ่านมา นายซูแน็กพ่ายแพ้ในการชิงชัยตำแหน่งดังกล่าวต่อนางทรัสส์ หลังนายบอริส จอห์นสัน ลาออกจากตำแหน่งเมื่อ ก.ค.

หลังนางทรัสส์ลาออกเมื่อ 20 ต.ค. มีผู้สมัครชิงตำแหน่ง 3 คน คือ นายจอห์นสัน นายซูแน็ก และนางเพนนี มอร์เดินท์ ซึ่งตามระเบียบพรรค ผู้สมัครต้องมีเสียงสนับสนุนจาก ส.ส. อย่างน้อย 100 เสียง

เมื่อคืน 23 ต.ค. นายจอห์นสันบอกว่าเขามีเสียง ส.ส. สนับสนุนเกินร้อย แต่ประกาศถอนตัวจากการแข่งขันครั้งนี้ ส่วนนางมอร์เดินท์ยังสู้จนกว่าจะถึงเวลาหมดเขตคือ 14.00 น. ของ 24 ต.ค. ท่ามกลางเสียงเรียกร้องของผู้บริหารพรรคคนสำคัญที่ขอให้นางมอร์เดินท์ถอนตัว

จนถึงเวลา 13.20 น. นายซูแน็กได้คะแนนเสียงสนับสนุนจาก ส.ส. 193 คน ขณะที่นางมอร์เดินท์ได้เพียง 26 เสียง และไม่ถึง 5 นาทีก่อนเส้นตาย 14.00 น. นางมอร์เดินท์ประกาศถอนตัวจากการแข่งขัน

"ดิฉันภาคภูมิใจในการแข่งขันครั้งนี้ และขอขอบคุณผู้สนับสนุนทุกฝ่ายในพรรค เราล้วนแต่เป็นหนี้ประเทศ ต่อกันและกัน และต่อริชี เราต้องสามัคคีกันเพื่อประโยชน์ของชาติ มีงานมากมายรอให้จัดการอยู่"

นายกฯ ผิวสี กับบริบททางวัฒนธรรม

สื่ออังกฤษรายงานว่า การที่อังกฤษมีนายกรัฐมนตรีที่เป็นคนผิวสี และนับถือศาสนาฮินดูเป็นครั้งแรก สะท้อนให้เห็นถึงวิวัฒนาการของสังคมพหุวัฒนธรรมและหลากหลายความเชื่อ

แม้มีนักการเมืองผิวสีเข้าดำรงตำแหน่งสำคัญในคณะรัฐมนตรีมากขึ้น เช่น รมว. คลัง รมว. มหาดไทย และ รมว. ต่างประเทศ แต่อังกฤษก็ยังไม่เคยมีนายกฯ ผิวดำหรือผิวน้ำตาลมาก่อนในอดีต

ซุนเดอร์ กาตวาลา แห่งสถาบันความคิด "อนาคตคนอังกฤษ" หรือ British Future บอกกับเดอะการ์เดี้ยนว่า การที่คนเชื้อสายอินเดียได้ขึ้นดำรงตำแหน่งนายกฯ ของอังกฤษ เป็น "ห้วงประวัติศาสตร์" ที่ "เป็นไม่ได้หากเกิดขึ้น เมื่อ 1-2 ทศวรรษที่แล้ว"

“สิ่งนี้แสดงให้เห็นว่าการเข้าสู่ตำแหน่งสูงในบริการสาธารณะเป็นเรื่องเปิดกว้างสำหรับทุกคนที่มีพื้นเพความเชื่อและเชื้อชาติที่ต่างกัน สิ่งนี้ จะเป็นต้นทางของความภาคภูมิใจของคนอังกฤษเชื้อสายเอเชียอีกมากมาย แม้นพวกเขาเหล่านั้นไม่ได้เห็นพ้องกับแนวทางการเมืองของพรรคคอนเซอร์เวทีฟแบบที่ริชี ซูแน็กใช้"

แพ้ก่อนชนะ

ในการแข่งขันเมื่อช่วงฤดูร้อน นายซูแน็กได้รับการสนับสนุนเสียงข้างมากจาก ส.ส.ของพรรค ทว่าเขาล้มเหลวในการจูงใจให้สมาชิกพรรคทั่วประเทศที่มีกว่า 1.61 แสนคนโหวตเลือกเขา ส่งผลให้นางทรัสส์ คู่ท้าชิง ได้เข้าไปนั่งทำงานที่ทำเนียบนายกรัฐมนตรีอังกฤษ บ้านเลขที่ 10 ถนนดาวนิ่ง เมื่อ ก.ย. ที่ผ่านมา

ในช่วงการหาเสียง นายซูแน็กให้ความสำคัญกับการแก้ไขปัญหาเศรษฐกิจถดถอยของสหราชอาณาจักร พร้อมนำเสนอนโยบายพลิกฟื้นเศรษฐกิจ

เขากล่าวกับบีบีซีว่า ยินดีพ่ายแพ้ในศึกชิงเก้าอี้ผู้นำพรรคคอนเซอร์เวทีฟ ดีกว่า “ชนะด้วยการให้คำมั่นสัญญาจอมปลอม” ซึ่งดูเหมือนว่าเป็นการโจมตีคำประกาศยกเลิกแผนปรับขึ้นภาษีนิติบุคคลของนางทรัสส์

ต่อมารัฐบาลของนางทรัสส์ประกาศแผนกระตุ้นเศรษฐกิจที่เรียกว่า "งบประมาณแผ่นดินฉบับย่อ" มูลค่า 4.5 หมื่นล้านปอนด์ แต่ไม่มีรายละเอียดว่าจะนำเงินจากไหนเพื่อใช้ขับเคลื่อนแผน ทำให้ค่าเงินปอนด์ร่วงต่ำเป็นประวัติการณ์ก่อนดีดตัวขึ้น อัตราดอกเบี้ยสินเชื่อบ้านพุ่งพรวดพราด ราคาพันธบัตรรัฐบาลทรุดหนัก จนธนาคารกลางต้องเข้ามาแทรกแซง

ผลที่ตามมาคือ นางทรัสส์เลือกปลด “เพื่อนคู่คิดการเมือง” ที่คบหากันมากกว่า 10 ปีอย่างนายกวาซี กวาร์เทง พ้นเก้าอี้รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลัง แล้วแต่งตั้งนายเจเรมี ฮันต์ เป็นรัฐมนตรีคนใหม่

ทว่าสถานการณ์ของนายกฯ หญิงเลวร้ายลง เมื่อนายฮันต์ประกาศกลางสภาผู้แทนราษฎรว่าจะยกเลิกแผนการตัดลดภาษีแทบทั้งหมดของนางทรัสส์ ท่ามกลางเสียงเรียกร้องจาก ส.ส. พรรคคอนเซอร์เวทีฟให้นางทรัสส์ลาออก

อย่างไรก็ตามนายซูแน็กไม่ได้ให้ความเห็นต่อความโกลาหลที่เกิดขึ้น ซ้ำยังประกาศยืนเคียงข้างนายกฯ เพื่อแก้ไข “วิกฤตเศรษฐกิจดิ่งเหว” พร้อมรวมพรรคให้เป็นหนึ่งเดียว

23 ต.ค. นายฮันต์ รัฐมนตรีคลังคนล่าสุดของสหราชอาณาจักร ประกาศสนับสนุนนายซูแน็กเป็นผู้นำพรรคคนใหม่ โดยกล่าวว่าเขาจะเลือก “ตัวเลือกที่จำเป็นสำหรับความรุ่งเรืองในระยะยาวของเรา”

ขณะที่นายบอริส จอห์นสัน อดีตนายกรัฐมนตรีสหราชอาณาประกาศถอนตัวเมื่อช่วงค่ำของ 23 ต.ค.

เส้นทางการเมือง

นายซูแน็กเป็น ส.ส. สมัยแรกเมื่อปี 2015 ในเขตเลือกตั้งริชมอนด์ของมณฑลนอร์ทยอร์กเชียร์ โดยไม่เป็นที่รู้จักของสาธารณชนมากนัก

ต่อมาได้รับแต่งตั้งให้เป็น รมช.คลัง ในรัฐบาลของนางเทรีซา เมย์ และดำรงตำแหน่งอีกครั้งในรัฐบาลนายบอริส จอห์นสัน เมื่อเดือน ก.ค. 2019 เพื่อตอบแทนที่เขาให้การสนับสนุนนายจอห์นสันอย่างแข็งขัน

กระทั่งเดือน ก.พ. 2020 เขาได้รับการขยับชั้นขึ้นเป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลัง หลังจากนายซาจิด จาวิด ลาออกจากตำแหน่งดังกล่าวเพราะปัญหาความขัดแย้งกับที่ปรึกษาของนายจอห์นสัน แต่แล้ว นายซูแน็กก็ลาออกจากตำแหน่งเช่นกัน โดยให้เหตุผลว่า แนวทางการบริหารเศรษฐกิจของตัวเองแตกต่างจากของนายกฯ จอห์นสันมากเกินไป ในขณะที่นายจอห์นสันเผชิญมรสุมเรื่องการโกหกบ่อยครั้งต่อสภา

นอกจากบทบาทในสภาและในรัฐบาล นายซูนัคมีส่วนสำคัญในการรณรงค์ให้ประชาชนลงมติออกจากการเป็นสมาชิกสหภาพยุโรป และลงมติสนับสนุนข้อตกลงเบร็กซิทของนางเมย์ทั้ง 3 ครั้งที่ถูกนำเข้าสภา

คะแนนนิยมพุ่งสูง ก่อนตกลง

ในระหว่างทำหน้าที่รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลังในรัฐบาลนายจอห์นสัน นายซูแน็กต้องบริหารจัดการเศรษฐกิจของสหราชอาณาจักรในช่วงการแพร่ระบาดใหญ่ของโควิด-19 โดยใช้งบประมาณมหาศาลถึง 350,000 ล้านปอนด์ (ประมาณ 15.5 ล้านล้านบาท) ช่วยเหลือผู้ได้รับผลกระทบจากโรคโควิดและมาตรการล็อกดาวน์ ส่งผลให้คะแนนนิยมในตัวเขาพุ่งสูงขึ้น

อย่างไรก็ตามชื่อเสียงของเขาเริ่มเสียหาย จากการถูกตำรวจปรับฐานละเมิดกฎล็อกดาวน์ที่ทำเนียบนายกรัฐมนตรีเมื่อ มิ.ย. 2020

เดือน เม.ย. ที่ผ่านมา มีผู้ไม่เห็นด้วยกับพรรคคอนเซอร์เวทีฟบางส่วนตั้งคำถามว่า นักการเมืองมหาเศรษฐีผู้นี้มีความเข้าใจอย่างถ่องแท้ถึงปัญหาค่าครองชีพที่ประชาชนกำลังเผชิญอยู่หรือไม่

ในเดือนเดียวกันนั้น นายซูแน็กและครอบครัวต้องเผชิญกับการตรวจสอบทางการเงินอย่างเข้มข้น ทำให้เรื่องภาษีของ อักษตา มูรติ ทายาทมหาเศรษฐี ผู้เป็นภรรยาของเขา ถูกเปิดเผย

ในเวลาต่อมา เธอประกาศว่าจะเริ่มจ่ายภาษีให้แก่สหราชอาณาจักรจากรายได้ที่มาจากต่างประเทศเพื่อลดแรงกดดันที่มีต่อสามี

ด้านพรรคเลเบอร์ได้ตั้งคำถามหลายข้อเกี่ยวกับฐานะทางการเงินของนายซูแน็ก รวมถึงกรณีที่เคยได้รับประโยชน์จากการใช้ประเทศหรือดินแดนที่ไม่มีการเก็บภาษีหรือเก็บภาษีต่ำหรือไม่

หนังสือพิมพ์ ดิ อินดิเพนเดนต์ ระบุว่า เขาได้รับประโยชน์ โดยมีรายงานที่อ้างว่า เขาเป็นผู้รับผลประโยชน์จากทรัสต์ที่อยู่ในหมู่เกาะบริติชเวอร์จิน และหมู่เกาะเคย์แมน ในปี 2020 แต่โฆษกของนายซูแน็กระบุว่า พวกเขา "ไม่ยอมรับ" ข้อกล่าวอ้างเหล่านี้

พื้นฐานครอบครัว

นายซูแน็กเกิดที่เมืองเซาแธมป์ตัน สหราชอาณาจักร ในปี 1980 โดยพ่อแม่ของเขาซึ่งเป็นคนเชื้อสายอินเดีย อพยพมาจากแอฟริกาตะวันออก

พ่อของเขาเป็นแพทย์เวชปฏิบัติทั่วไป ส่วนแม่มีร้านขายยาเป็นของตัวเอง

เขาเข้าเรียนที่วิทยาลัยวินเชสเตอร์ (Winchester College) โรงเรียนเอกชนอายุกว่า 600 ปี และทำงานเป็นพนักงานเสิร์ฟอาหารที่ร้านอาหารแห่งหนึ่งในเมืองเซาแธมป์ตันช่วงปิดภาคเรียนฤดูร้อน จากนั้นเขาได้ศึกษาต่อด้านปรัชญา การเมือง และเศรษฐศาสตร์ ที่มหาวิทยาลัยอ็อกซ์ฟอร์ด

ในช่วงที่เขาเรียนต่อปริญญาโทด้านบริหารธุรกิจ ที่มหาวิทยาลัยสแตนฟอร์ด เขาได้พบกับ อักษตา มูรติ บุตรสาวของนารายณ์ มูรติ เศรษฐีพันล้านชาวอินเดีย และผู้ร่วมก่อตั้ง Infosys บริษัทยักษ์ใหญ่ด้านให้บริการไอที ซึ่งกลายเป็นศรีภรรยาของเขาในเวลาต่อมา โดยทั้งคู่มีบุตรสาวด้วยกัน 2 คน

ปี 2001-2004 นายซูแน็กเป็นนักวิเคราะห์ในวานิชธนกิจ โกลด์แมนแซคส์ และต่อมาได้ตำรงตำแหน่ง หุ้นส่วนในเฮดจ์ฟันด์ 2 แห่ง

เมื่อเปลี่ยนเส้นทางชีวิตเข้าสู่โลกการเมือง จึงมีการคาดการณ์กันว่านายซูแน็กน่าจะเป็นหนึ่งใน ส.ส. ที่รวยที่สุด แต่เขาไม่เคยพูดถึงความมั่งคั่งของตัวเองอย่างเปิดเผย

ในระหว่างให้สัมภาษณ์บีบีซีเมื่อปี 2019 นายซูแน็กเล่าถึงภูมิหลังของตัวเองไว้ว่า "พ่อแม่ของผมอพยพมาที่นี่ คุณมีคนรุ่นที่เกิดที่นี่ พ่อแม่ของพวกเขาไม่ได้เกิดที่นี่ พวกเขามาประเทศนี้เพื่อมาสร้างชีวิต"

นักการเมืองรายนี้นับถือศาสนาฮินดู ไม่ดื่มเหล้า และไปวัดทุกสุดสัปดาห์

เขากล่าวว่า เขาโชคดีที่ไม่ได้เผชิญกับการเหยียดเชื้อชาติมากนักในช่วงที่เติบโต แต่มีเหตุการณ์หนึ่งที่เขาจำได้ไม่เคยลืม

"ผมออกไปข้างนอกกับน้องสาวและน้องชาย ผมน่าจะอยู่ในช่วงวัยรุ่นกลาง ๆ เราไปที่ร้านอาหารฟาสต์ฟู้ดแห่งหนึ่ง และผมก็กำลังดูแลน้อง ๆ อยู่ มีคนที่นั่งอยู่ไม่ไกลพูดคำที่หยาบคายออกมาคือ คำที่ขึ้นต้นด้วยตัวพี (ตัว P มาจากครับว่า Paki ซึ่งในอังกฤษเป็นคำที่ใช้เหยียดคนที่มาจากเอเชียใต้) นี่เป็นครั้งแรกที่ผมเจอเหตุการณ์เช่นนี้" นายซูแน็กกล่าวกับบีบีซีเมื่อปี 2019

หมายเหตุ: ตั้งแต่ 26 ต.ค. 2022 บีบีซีไทยขอเปลี่ยนการสะกดของนายกรัฐมนตรีใหม่ของอังกฤษ จาก ริชี ซูนัค มาเป็น ริชี ซูแน็ก ตามแบบการสะกดของกระทรวงการต่างประเทศของไทย