زنان در ورزشگاه‌های ایران؛ تندروها به دنبال فتح سنگر به سنگر برای ممنوعیت

شورای تامین استان مازنداران تصمیم گرفت که به زنان اجازه ورود به ورزشگاه برای تماشای دیدار تیم‌های نساجی و پرسپولیس را ندهد.

این تصمیم، طبق اساسنامه فدراسیون بین‌المللی فوتبال مصداق بارز دخالت «سیاست در ورزش» و نقض ماده چهارم در بخش «اهداف فیفا» است که می‌گوید: «تبعیض قائل شدن به هر شکلی علیه کشور، فردی حقیقی یا گروهی از افراد با در نظر گرفتن اصلیت نژادی، جنسیت، معلولیت ،گویش، مذهب، باورهای سیاسی یا دلایل دیگر به شدت ممنوع است و از طریق اخراج یا تعلیق قابل مجازات است.»

در همین اساسنامه بیش از پنج بار به صراحت به فدراسیون‌های عضو تاکید شده است که باید «اصل استقلال» و «تفکیک از دستورات سیاسی» را به عنوان اصل فدراسیون بین‌المللی فوتبال بپذیرند.

فیفا به صورت مشخص در ماده ۱۵ با نام «اساسنامه فدراسیون‌های عضو»، به مواردی همچون «بی‌طرفی در امور سیاسی و مذهبی»، «منع کلیه اشکال تبعیض»، «مستقل بودن و جلوگیری از هر نوع دخالت سیاسی» و «اطمینان از استقلال و عدم وابستگی نهادهای قضایی» اشاره می‌کند.

ممنوعیت ورود زنان به ورزشگاه‌‌های ایران که از ابتدای حکومت اسلامی در ایران آغاز شد، در سال‌های اخیر با فشارهای فدراسیون بین‌المللی فوتبال و خطر تعلیق فدراسیون فوتبال تا حدی گزینشی و البته نمایشی برداشته شد. با این حال به نظر می‌رسد زیر فشارهای نهادهای دولتی و تندروهای حکومتی، این ممنوعیت دوباره بتدریج به ورزشگاه‌های ایران باز می‌گردد.

مردی که توهین کرد، زنانی که محروم شدند

چهارشنبه ۱۲ اردیبهشت دقایقی پیش از آغاز دیدار پرسپولیس و سپاهان در ورزشگاه آزادی، ویدیویی از یک هوادار منتسب به باشگاه سپاهان در رسانه‌های ایران منتشر شد که او را در حال «تهدید زنان هوادار پرسپولیس» و «رجزخوانی» با استفاده از عبارت‌ها و توهین‌های «جنسیتی» نشان می‌داد.

رسانه‌های ایران او را «نصرالله گرگزن» و فروشنده لوازم خانگی در اصفهان معرفی کرده‌اند، از لیدرهای قدیمی و نزدیک به باشگاه سپاهان که تقریبا در تمامی سفرها، این تیم را همراهی می‌کند.

او که با سربند منقش به شعار مذهبی «یا زهرا» چنین جملاتی را به زبان آورده بود، هدف انتقاد جامعه فوتبال و حتی برخی بازیکنان تیم فوتبال استقلال رقیب دیرینه پرسپولیس قرار گرفت.

اما باشگاه سپاهان در بیانیه‌ای نوشت که «هرگونه توهین در ورزشگاه‌ها تقبیح می‌شود» و حاضر به عذرخواهی یا برخورد با این هوادار خود نشد و مقصر را «هواداران زن» حاضر در ورزشگاه آزادی معرفی کرد.

کمیته انضباطی فدراسیون فوتبال ۱۵ اردیبهشت ماه در حکمی، این هوادار «منتسب» به باشگاه سپاهان را به مدت ۱۰ سال از حضور در ورزشگاه‌های ایران محروم کرد.

خبرگزاری تابناک در نقد این حکم نوشت که آقای گرگزن در حال حاضر شرایط حضور در ورزشگاه را ندارد و بعید است طی ۱۰ سال آینده شرایط روحی و روانی مناسبی برای حضور در ورزشگاه‌ها داشته باشد.

حکم سنگین‌تر را اما شورای تامین استان مازندران صادر کرد؛ این نهاد امنیتی تماشاگران زن را از حضور در ورزشگاه برای تماشای بازی تیم‌های نساجی و پرسپولیس در روز دوشنبه ۱۷ اردیبهشت‌ محروم کرد.

حضور زنان «مطالبه کاذب» بود؟

«به نظر می‌رسد پروژه‌ای عجیب برای ممنوع کردن دوباره ورود زنان به استادیوم در حال شکل‌گیری است؛ این بار از یک مسیر جدید.»

این تحلیل یک رسانه در خارج از مرزهای ایران یا کارشناس شبکه‌های خبری در غرب نیست. روزنامه اعتماد چاپ ایران، پس از بررسی رویدادهای هفته‌های اخیر در ورزشگاه‌ها با محوریت زنان تماشاگر به این نتیجه رسیده است که احتمالا یک جریان تندرو و افراطی از داخل بدنه حاکمیت، سعی در بستن دوباره درها به روی زنان دارد.

همزمان با انتشار این گزارش، روزنامه کیهان در گزارشی حضور زنان در ورزشگاه را «مطالبه کاذب جامعه» خواند و نوشت از ابتدا نیز دستگاه‌های مربوطه نباید در این باره «کرنش» به خرج می‌دادند:

«جو ورزشگاه‌های فوتبال کشورمان که متاسفانه به علت شرایط غیرفرهنگی آن بسیاری از مردان نیز از آن‌ گریزان هستند، شرایط مناسب برای حضور همراه با حفظ کرامت و شأن زنان را ندارد.»

کیهان در پایان گزارش «کاذب خواندن مطالبه حضور زنان در ورزشگاه‌ها» را تلاشی برای «اشاعه باور غلط شبیه‌سازی مردان و زنان» در ایران دانست.

گزارش روزنامه کیهان در کنار بازخوانی اتفاقات رخ داده در سه شهر ایران برای زنانی که به ورزشگاه‌ها رفته‌اند، نشان می‌دهد که احتمالا پروژه‌ای برای بستن در ورزشگاه‌ها آغاز شده است.

چگونگی آغاز فرآیند ممنوع کردن دوباره حضور زنان

روزنامه اعتماد در گزارش خود به سه رویداد در سه ورزشگاه مختلف اشاره می‌کند؛ ورزشگاه‌های اراک، تبریز و تهران که همگی از ابتدای فروردین ۱۴۰۳ تاکنون شاهد اتفاقاتی بودند که ورود زنان به ورزشگاه‌ها را دشوار می‌کند.

استقلال ۲۴ فروردین ۱۴۰۳ در شهر اراک مهمان آلومینیوم بود. ورود یک هوادار زن به زمین و تلاش حسین حسینی دروازه‌بان استقلال برای کمک به او و نجاتش از دست ماموران حراست، با واکنش تند برخی از اعضای نیروی انتظامی همراه شد.

فدراسیون فوتبال دروازه‌بان ملی‌پوش استقلال را به دلیل ثانیه‌ای در آغوش کشیدن دختر نوجوان به پرداخت ۳۳۰ میلیون تومان و محرومیت از بازی بسیار حساس مقابل تراکتور محکوم کرد.

برخی از کاربران فضای مجازی و فعالان اجتماعی، این حکم را «گران‌ترین آغوش تاریخ» و در راستای اجرای «طرح نور» دانستند. طرح نور، نام دور جدیدی از برخوردهای امنیتی و شدید فراجا در شهرهای ایران است برای برخورد با آنچه «بدحجابی» و «بی‌حجابی» نامیده می‌شود.

خبرگزاری فارس در حمایت از این طرح ایران را به «کلاس درس» و زنان ایران را به «بچه‌های بد» تشبیه کرده و نوشته بود: «وقتی معلم ترسویی توان تنبیه بچه‌ها را ندارد، برای همین همیشه کلاسش شلوغ است و نامنظم.»

در سوی دیگر، انسیه خزعلی، معاون زنان رئیس جمهوری ایران در نامه‌ای خطاب به کیومرث هاشمی، وزیر ورزش و جوانان اتفاقات رخ داده در ورزشگاه خمینی شهر اراک را «غیرقابل قبول» دانست و از او خواست با بررسی دقیق ماجرا، گزارشی به هیئت دولت تقدیم کند؛ نمونه‌ بارز دیگری از دخالت مستقیم دولت در ورزش و فوتبال ایران.

در همان روز، تبریز برای نخستین بار میزبان تماشاگران زن در ورزشگاه یادگار بود. ذوب‌آهن میهمان تراکتور که از حمایت حدود ۱۰۰۰ تماشاگر زن برای نخستین بار بهره می‌برد ۱-۴ پیروز شد.

در این مسابقه نه زنی وارد زمین شد نه حتی مردانی که در ورزشگاه حضور داشتند شعار یا عبارتی ناخوشایند به کار بردند. روزنامه اعتماد اما نوشت: «انتشار شادی زنان در ورزشگاه تبریز در فضای مجازی و تصاویری از این دختران روی سکوها، تندروها و دلواپسان را بر آن داشت که دوباره فریاد وا اسفا سر بدهند و در فضای مجازی و حقیقی مسئولان سیاسی و امنیتی استان و شهر تبریز را تحت فشار قرار بدهند که چرا دختران به استادیوم آمده‌اند.»

بازی پرسپولیس و سپاهان، شعارهای هوادار سپاهان و حکم شورای تامین مازندران برای ورود تماشاگران زن به ورزشگاه، این شائبه را شکل می‌دهد که جمهوری اسلامی به دنبال محدود کردن حضور زنان در ورزشگاه‌هاست.

این در حالی است که از قبل هم قابل پیش‌بینی بود که حضور زنان پرسپولیسی در جایگاهی نزدیک به هواداران سپاهان تنش‌زا خواهد بود.

رضا عنایتی، سرمربی پیکاندر کنفرانس خبری پیش از دیدار با آلومینیوم اراک، صحبت‌های جنسیتی تماشاگر هوادار سپاهان و محرومیت حضور زنان در ورزشگاه‌ها را «از پیش تعیین شده» خواند و گفت از زمان حضور زنان در ورزشگاه‌ها، جو فرهنگی حاکم بر ورزشگاه‌های ایران بهبود یافته بود.

با توجه به تصمیم‌های عجیب و غریب مسئولان ایرانی می‌توان جلوگیری از حضور زنان در چند ورزشگاه را هم در راستای تصمیم‌های «آتش به اختیار» و «خلق‌الساعه» مدیران انقلابی دید. اما نوع رویکرد و جنس ترفندهایی که تا اینجا به کار برده شده آنقدر آشناست که سخت بتوان «تلاش زیرپوستی برای بستن دوباره درهای ورزشگاه‌ها روی زنان» را صرفا «تئوری توطئه» نامید.