พ.ร.บ.กัญชา : สรุปเนื้อหาร่างกฎหมายกัญชา กัญชง ที่สภายังไม่พิจารณาวาระสอง

“ร่างกฎหมายกัญชา” ฉบับที่คณะกรรมาธิการวิสามัญฯ (กมธ.) ซึ่งมีพรรคภูมิใจไทย เป็นประธาน ยังไม่ถูกพิจารณาจากสภาในสมัยประชุมต้นเดือน พ.ย.  ขณะที่เครือข่ายเขียนอนาคตกัญชาไทย เตรียมนัดหมายรวมตัวเรียกร้องพรรคการเมืองให้พิจารณาร่างกฎหมายให้ทันภายในรัฐบาลนี้

ในการประชุมสภาผู้แทนราษฎร ครั้งที่ 3 สมัยสามัญ ระหว่างวันที่ 2-4 พ.ย. ที่ผ่านมา ไม่มีการบรรจุร่างพระราชบัญญัติ (พ.ร.บ.) กัญชา กัญชง (ฉบับที่…) พ.ศ. …  ซึ่งเป็นร่างกฎหมายที่คณะกรรมาธิการวิสามัญฯ (กมธ.) พิจารณาแปรญัตติ จำนวน 95 มาตรา เข้าสู่การพิจารณาวาระ 2-3 ในสภา ภายหลังการประสานเสียงคัดค้านจากพรรคร่วมรัฐบาลเอง อย่างพรรคประชาธิปัตย์ และฝ่ายค้าน พรรคเพื่อไทย

ก่อนหน้านี้ เมื่อ 15 ก.ย. 2565 วาระร่าง พ.ร.บ. กัญชาฯ ได้ถูกถอนออกจากสภาไปแล้วครั้งหนึ่ง

ปชป. โดยนายสาทิตย์ วงศ์หนองเตย ส.ส. ตรัง ระบุจุดยืนพรรคให้ทบทวนการนำกัญชากลับไปเป็นยาเสพติด ขณะที่ นพ.ชลน่าน ศรีแก้ว ส.ส.น่าน หัวหน้าพรรคเพื่อไทย ระบุว่าเห็นด้วยกับการใช้กัญชาเพื่อประโยชน์ทางการแพทย์เท่านั้น แต่ไม่เห็นด้วยกับการใช้กัญชาแบบเสรี

ความเคลื่อนไหวหลังจากร่าง พ.ร.บ. กัญชาฯ ไม่ได้เข้าสู่วาระการพิจารณาของสภา ล่าสุด ภาคประชาชนที่ชื่อว่า "เครือข่ายเขียนอนาคตกัญชาไทย" ได้นัดหมายรวมตัวเพื่อแถลงการสนับสนุนให้ประเทศไทยมีกฎหมายควบคุมกัญชาโดยเร็วที่สุด

หลังจากร่างกฎหมายไม่ได้เข้าสภา นายประสิทธิชัย หนูนวล กมธ.พิจารณาร่าง พ.ร.บ.กัญชา กัญชง พ.ศ. … สัดส่วนพรรคก้าวไกล และเครือข่ายเขียนอนาคตกัญชาไทย กล่าวกับบีบีซีไทย ว่าเหลือโอกาสที่ร่าง พ.ร.บ. จะถูกบรรจุในวาระ 2 คาดว่าจะเป็นหลังจากประชุมเอเปคในช่วงกลางเดือน พ.ย. หากสภาไม่รับพิจารณาอีกครั้ง หมายความว่า ประเทศไทยจะไร้กฎหมายควบคุมกัญชาไปจนกว่าจะมีสภาใหม่หลังการเลือกตั้ง

นายประสิทธิชัย กล่าวถึงร่าง พ.ร.บ.กัญชาฯ จำนวน 95 มาตรา โดยหลักการของ กมธ. เมื่อมีการนำเสนอของพรรคการเมืองเข้ามาหลังจากประชุมสภาจะมีการนำมาพิจารณาใน กมธ. ที่ผ่านมา แต่ละประเด็นที่ทั้งพรรคประชาธิปัตย์ และพรรคเพื่อไทย เสนอมา ตรงกับประเด็นที่ กมธ. เสียงข้างน้อยสงวนคำแปรญัตติอยู่แล้ว ดังนั้น ประเด็นที่มีถกเถียงก็จะถูกอภิปรายในสภาก่อนจึงจะมีการลงมติ

"มาตรา 18 เพื่อไทย ไม่เห็นด้วยให้ประชาชนปลูกกัญชาได้ในครัวเรือน แต่ กมธ. เสนอตัดประเด็นนี้ด้วยซ้ำ" นายประสิทธิชัย กล่าว "ถ้าสภาพิจารณาทั้งร่างแล้ว ร้ายแรงหรือแย่มาก ก็โหวตให้ตกได้ แต่ผมอยากให้คุยกันก่อน"

เนื้อหาร่าง พ.ร.บ. กัญชาฯ 95 มาตรา

ร่าง พ.ร.บ. กัญชาฯ ฉบับที่เตรียมเข้าวาระ 2-3 มีจำนวน 95 มาตรา ซึ่งเป็นการพิจารณาแปรญัตติจากกรรมาธิการจากพรรคต่าง ๆ และส่วนของภาคประชาชน โดยมีนายศุภชัย ใจสมุทร ประธาน กมธ. จากพรรคภูมิใจไทยเป็นประธาน

 หากตั้งต้นจากร่าง พ.ร.บ. กัญชาฯ ฉบับของพรรคภูมิใจไทย ที่เสนอบรรจุหลายเดือนก่อน มีเพียง 45  มาตราเท่านั้น และร่าง พ.ร.บ.ของ กมธ. ฉบับแรกมีอยู่ 46 มาตรา

สำหรับร่าง พ.ร.บ. กัญชาฯ ล่าสุด ฉบับ 95 มาตรา บีบีซีไทย ยังไม่มีโอกาสได้ เห็นเนื่องจากเมื่อร่างกฎหมายไม่ถูกบรรจุเข้าวาระในสภา จะยังไม่มีการเผยแพร่ร่างฉบับเต็ม

อย่างไรก็ตาม นายประสิทธิชัย กมธ. จากสัดส่วนพรรคก้าวไกล บอกกับบีบีซีไทยว่า ร่าง พ.ร.บ.กัญชาฯ ล่าสุด เนื้อหาและหน้าตาเปลี่ยนไปกว่า 80%

"ผมคิดว่ามันเปลี่ยนไปเยอะ โดยเฉพาะหมวดที่ว่าให้ประชาชนปลูกได้ และหมวดที่เพิ่มเข้าไปใหม่ เช่น หมวดคุ้มครองผุ้บริโค เพราะว่าสังคมเป็นห่วงเรื่องดอกกัญชา ทั้งนี้ มาตรการไม่ต่ำไปกว่าเหล้า บุหรี่ แต่ว่าจะสูงกว่าในกฎหมายนี้"

นอกจากนี้ยังมีประเด็นการห้ามสูบกัญชาในที่สาธารณะ นายประสิทธิชัย อธิบายว่า ในร่าง พ.ร.บ. ระบุถึงการห้ามสูบในที่สาธารณะ ยกเว้นแต่รัฐมนตรีจะใช้อำนาจประกาศเขตสูบกัญชา ซึ่งต้องออกเป็นกฎกระทรวงอีก ดังนั้น เขาเห็นว่า การจะมีเขตสูบกัญชาในที่สาธารณะได้นั้นเป็นเรื่องที่ยากมาก ๆ

ค่าธรรมเนียมอนุญาตปลูก เป็นเท่าไหร่

สำหรับการปลูกกัญชา ไม่ว่าทั้งในครัวเรือนหรือเชิงพาณิชย์นั้นต้องมีการจดแจ้งการปลูก แต่การเพาะปลูกเชิงพาณิชย์ การผลิต การนำเข้า การส่งออก มีค่าธรรมเนียมตามแนบท้ายของร่าง พ.ร.บ.

นายประสิทธิชัย กล่าวว่า สำหรับการปลูกในครัวเรือนและการปลูกเพื่อจำหน่ายขนาดเล็ก 1-5 ไร่ ไม่มีการเก็บค่าธรรมเนียม

"สำหรับ (การปลูก) ของประชาชนเอง คิดว่าไม่เก็บเลย แต่ต้องไปออกในตัวประกาศอีกครั้ง"

พื้นที่ขนาดกลาง 6-20 ไร่ และขนาดใหญ่ 20 ไร่ขึ้นไป ยังไม่มีการสรุปอัตราค่าธรรมเนียม แต่ทั้งหมดไม่เกินอัตราสูงสุดที่กำหนดไว้

อย่างไรก็ตาม จากการรายงานของสำนักข่าวอิศรา ถึงเนื้อหาของร่างฉบับล่าสุด (95 มาตรา) ที่ปรากฏอัตราค่าธรรมเนียมและใบอนุญาตต่าง ๆ มีรายละเอียดดังนี้

1.ใบอนุญาตเพาะปลูกกัญชาหรือกัญชง ฉบับละ 50,000 บาท

2.ใบอนุญาตผลิตกัญชา กัญชง หรือสารสกัด ฉบับละ 50,000 บาท

3.ใบอนุญาตนำเข้ากัญชา กัญชง หรือสารสกัด ฉบับละ 100,000 บาท

4.ใบอนุญาตส่งออกกัญชา กัญชง หรือสารสกัด ฉบับละ 10,000 บาท

5.ใบอนุญาตนำเข้า เฉพาะคราวกัญชา กัญชง หรือสารสกัด ฉบับละ 20,000 บาท

5 (1) ใบอนุญาตส่งออกเฉพาะคราว กัญชา กัญชง หรือสารสกัด ฉบับละ 2,000 บาท

6.ใบอนุญาตขายกัญชา กัญชง หรือสารสกัด ฉบับละ 5,000 บาท

7.การต่ออายุใบอนุญาต ครั้งละเท่ากับค่าธรรมเนียมใบอนุญาตนั้น

สรุปเนื้อหาในร่าง พ.ร.บ. กัญชาฯ ของคณะกรรมาธิการวิสามัญฯ

สำหรับร่าง พ.ร.บ.กัญชา กัญชง พ.ศ… ฉบับ กมธ. ที่ปรากฏบนเว็บไซต์ของสภาผู้แทนราษฎร มีบทบัญญัติเรื่องการอนุญาต การจดแจ้ง การผลิต การปลูก รวมไปถึง การคุ้มครองบุคคลซึ่งอาจได้รับอันตรายจากการบริโภคกัญชา กัญชง หรือสารสกัดและการป้องกันการใช้กัญชา กัญชง หรือสารสกัดในทางที่ผิด รวมไปถึงบทลงโทษทั้งปรับและจำคุก รวมทั้งสิ้น 46 มาตรา

เนื้อหาโดยสรุปบางมาตราในร่าง พ.ร.บ. ได้แก่

ปลูกในครัวเรือนต้องจดแจ้ง ปลูกเชิงพาณิชย์ นำเข้า ส่งออก ต้องมีใบอนุญาต

ผู้ที่เพาะปลูกกัญชาหรือกัญชง หรือผลิต นําเข้า ส่งออก หรือขายกัญชา กัญชง หรือสารสกัด ต้องได้รับใบอนุญาตจากผู้อนุญาต (มาตรา 15) และใบอนุญาตมีอายุ 3 ปี (มาตรา 17)

ผู้ใดเพาะปลูกกัญชาหรือกัญชงโดยไม่ได้รับใบอนุญาต ซึ่งมีขนาดพื้นที่เพาะปลูกแตกต่างกันไป 3 ขนาด  ต้องระวางโทษจําคุกไม่เกิน 1 ปี หรือปรับไม่เกิน 100,000 บาท หรือทั้งจําทั้งปรับ

ผู้ใดนําเข้ากัญชา กัญชง หรือสารสกัด โดยไม่ได้รับใบอนุญาต ต้องระวางโทษจําคุกไม่เกิน 5 ปีหรือปรับไม่เกิน 500,000 บาท หรือทั้งจําทั้งปรับ

ปลูกกัญชา /กัญชง ในครัวเรือนได้ไม่เกินครัวเรือนละ 15 ต้น (มาตรา 18) ต้องจดแจ้งจากผู้รับจดแจ้ง ใบรับจดแจ้งมีอายุ 1 ปี (มาตรา 20)

ห้ามการโฆษณา

ห้ามโฆษณาหรือทําการสื่อสารการตลาดเกี่ยวกับช่อดอกหรือยางของกัญชา สารสกัด หรือเครื่องมือและอุปกรณ์ที่เกี่ยวข้องกับการสูบกัญชา เว้นแต่ได้รับอนุญาตจากผู้อนุญาต (มาตรา 28)

การโฆษณาหรือการสื่อสารการตลาดเกี่ยวกับกัญชาหรือกัญชงที่ไม่ใช่กรณีต้องห้าม ต้องไม่ใช้ข้อความที่ไม่เป็นธรรมต่อผู้บริโภคหรือใช้ข้อความที่อาจก่อให้เกิดผลเสียต่อสังคมเป็นส่วนรวม (มาตรา 30/1)

ห้ามขายให้บุคคลอายุต่ำกว่า 20 ปี และสตรีมีครรภ์

ห้ามขายกัญชา กัญชง ทั้งการนำไปบริโภคเป็นสารสกัดหรืออาหารที่มีกัญชา หรือสารสกัดเป็นส่วนประกอบหรือวัตถุดิบ กับบุคคลที่อายุต่ำกว่า 20 ปี  สตรีมีครรภ์ สตรีให้นมบุตร บุคคลอื่นใดตามที่ รมว. สาธารณสุขประกาศกําหนด โดยความเห็นชอบของคณะกรรมการ (มาตรา 37) ผู้ใดฝ่าฝืนมาตรา 37 ต้องระวางโทษจําคุกไม่เกิน 3 ปี หรือปรับไม่เกิน 300,000 บาท หรือทั้งจําทั้งปรับ

ช่องทางและสถานที่ห้ามขาย

ห้ามขายช่อดอก ยาง สารสกัดจากกัญชา/กัญชงเพื่อการสูบ ด้วยเครื่องขายอัตโนมัติ, ช่องทางอิเล็กทรอนิกส์, ห้ามแถมกับสินค้าอื่น, ห้ามเร่ขาย, ชิงโชคหรือชิงรางวัล, ห้ามแสดงราคา ณ จุดขายในลักษณะจูงใจให้บริโภคช่อดอกหรือยางของกัญชาหรือกัญชง หรือสารสกัด (มาตรา 37/1)

หากฝ่าฝืนมีโทษปรับไม่เกิน 60,000-100,000 บาท จำคุกไม่เกิน 6 เดือน-1 ปี หรือทั้งจำทั้งปรับ

ห้ามขายกัญชาในวัดหรือสถานที่สําหรับปฏิบัติพิธีกรรมทางศาสนา, สถานศึกษา, หอพักตามกฎหมายว่าด้วยหอพัก, สวนสาธารณะ สวนสัตว์และสวนสนุก, สถานที่อื่นตามที่รัฐมนตรีประกาศกําหนดโดยความเห็นชอบของคณะกรรมการ (มาตรา 37/2) ผู้ใดฝ่าฝืนมาตรา ต้องระวางโทษจําคุกไม่เกิน 1 ปี หรือปรับไม่เกิน 100,000 บาท หรือทั้งจําทั้งปรับ

ห้ามขายอาหารที่มีกัญชา/ กัญชงเป็นส่วนประกอบหรือวัตถุดิบในสถานศึกษา (มาตรา 37/3)  ผู้ใดฝ่าฝืนต้องระวางโทษปรับไม่เกิน 60,000 บาท

สถานที่ห้ามสูบ

ห้ามผู้ใดสูบกัญชา กัญชง หรือสารสกัดในสถานที่สาธารณะและสถานที่หรือบริเวณดังต่อไปนี้ ได้แก่ วัด สถานบริการสาธารณสุขทั้งของรัฐเว้นแต่บริเวณที่จัดให้ผู้ป่วย ร้านขายยา สถานที่ราชการเว้นแต่บริเวณที่พักส่วนบุคคล สถานศึกษาเว้นแต่เพื่อการเรียน สถานีบริการน้ำมัน สวนสาธารณะ สวนสนุก ร้านอาหาร และยานพาหนะ (มาตรา 37/4) ผู้ใดฝ่าฝืนต้องระวางโทษปรับไม่เกิน 60,000 บาท

กัญชาและการขับขี่ยานพาหนะ

ห้ามผู้ใดขับขี่ยานพาหนะในขณะมึนเมากัญชา กัญชง สารสกัด หรืออาหารตามกฎหมาย (มาตรา 37/7) เจ้าหน้าที่สั่งให้หยุดขับขี่ และทดสอบระดับความมึนเมาได้  ผู้ใดฝ่าฝืนต้องระวางโทษจําคุกไม่เกิน 1 ปีหรือปรับไม่เกิน 100,000 บาท หรือทั้งจําทั้งปรับ

การถอนร่างกฎหมายของประชาธิปัตย์และเพื่อไทย หลังจากร่วมปลดกัญชาจากยาเสพติดไปแล้ว

เมื่อเดือน ก.ย. ฝ่ายของ กมธ.ที่ร่างกฎหมายกัญชาขึ้นมา นายปานเทพ พัวพงพันธ์ โฆษก กมธ. แถลงว่าสิ่งที่ดำเนินการมาตั้งแต่ 9 มิ.ย. 65 รัฐบาลออกประกาศจำนวนมาก เพื่อคุ้มครองสังคมช่วงที่รอกฎหมาย แม้ว่าจะอยู่ในสถานการณ์ที่ควบคุมได้ดีพอสมควร แต่ก็ยังเทียบไม่ได้กับร่างพ.ร.บ.กัญชาฯ ที่มีความรัดกุมรอบคอบ

นายปานเทพ ได้ตั้งข้อสังเกตก่อนสภาฯ พิจารณา ท่ามกลางกระแสการถอนร่างกฎหมายออกว่า กัญชาถูกกำหนดให้ออกจากบัญชียาเสพติดเกิดขึ้นครั้งแรกเมื่อ 22 มิ.ย. 64 ที่มีการเปลี่ยนแปลงมาตรา 29 ตามประมวลกฎหมายยาเสพติด ซึ่งไม่ปรากฎรายชื่อกัญชาในบัญชียาเสพติดประเภท 5 อีกต่อไป การประชุมร่วมรัฐสภาครั้งนั้น ไม่ปรากฎว่ามีการขอแก้ไขมาตรา 29 ทั้งจากพรรคประชาธิปัตย์ และพรรคเพื่อไทย

24 ส.ค.64 ที่ประชุมร่วมรัฐสภา ลงมติเห็นชอบประมวลกฎหมายยาเสพติด ฉบับใหม่ ด้วยคะแนน 467 เสียง เป็นเอกฉันท์ โดยไม่มีส.ส.ทั้งจากพรรคประชาธิปัตย์ และพรรคเพื่อไทย ออกเสียงคัดค้านประมวลกฎหมายยาเสพติดที่ไม่มีกัญชาแม้แต่คนเดียว แปลว่าท่านมีส่วนร่วมอย่างยิ่งในการนำกัญชาออกจากยาเสพติด

หลังจากนั้น การปลดล็อคกัญชาก็ผ่านอีกหลายด่านอันเป็นการปลดล็อคกฎหมายที่เกี่ยวข้อง ได้แก่

มติของคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามยาเสพติด (ป.ป.ส.) เมื่อ 8 ก.พ.65 และให้มีผลบังคับใช้วันที่ 9 มิ.ย.65

ร่าง พ.ร.บ.กัญชาฯ ที่เสนอโดยพรรคภูมิใจไทย ตั้งแต่ 27 ม.ค.65 สภาฯ มีมติรับหลักการ 8 มิ.ย.65 ผลการลงมติปรากฎว่าเสียงข้างมากในสภา เห็นชอบมากกว่า 273 เสียง และเสียงข้างมากทั้งจากพรรคประชาธิปัตย์ และพรรคเพื่อไทย เห็นชอบด้วยในการรับหลักการของกฎหมายฉบับนี้ ซึ่งวาระรับหลักการร่างกฎหมายฉบับนี้มีเพียง 45 มาตรา ยังได้รับความเห็นชอบเกือบเป็นเอกฉันท์

นายปานเทพ กล่าวว่า แต่เมื่อมีการปรับปรุงแก้ไขจากคณะ กมธ.ฯ ได้มีการปรับเพิ่มขึ้นเพื่อความรัดกุมเป็น 95 มาตรา ซึ่งล้วนแต่มีบทบัญญัติควบคุมสังคม เยาวชน สถานที่ขาย และวิธีการใช้ เข้มข้นขึ้นกว่าเดิม ไม่ได้หละหลวมตามที่เป็นห่วง