بازار ایران؛ ادامه افزایش نرخ ارز و افت متوالی بورس

با ادامه افزایش نرخ ارز در ایران که هفته پیش دلار ۱۷ هزار تومانی را در بازار آزاد ثبت کرده بود، قیمت دلار در بانکها و صرافی‌های مجاز هم در معاملات امروز یکشنبه (۲۸ اردیبهشت) افزایش یافته و وارد کانال جدیدی شده است.

بر اساس اعلام سامانه نظارت ارز (سنا) نرخ فروش دلار در بانکها و صرافی‌های مجاز ایران ۱۷ هزار و ۲۰ تومان و قیمت فروش یورو ۱۸ هزار و ۴۲۰ تومان اعلام شده است.

گزارش‌ها از بازار آزاد تهران حاکی از آن است که نرخ دلار تا حدود ۱۷ هزار و ۵۵۰ تومان هم پیش رفته است.

این نرخ بالاترین رقم ثبت شده در نوزده ماه گذشته بوده است.

دلایل مختفلی درباره علت افزایش نرخ ارز ارائه شده است از جمله کمبود ارز از ابتدای سال در بازار به دلیل کاهش یا توقف صادرات که پیامد شیوع کرونا و بسته شدن مرزها بوده است.

هر چند رئیس بانک مرکزی گفته است: "علی‌رغم مشکلات ناشی از شیوع کرونا و اقدامات پیشگیرانه کشورهای همسایه و بسته شدن بیشتر پایانه‌های مرزی و نیز تعطیلی بسیاری از صرافی‌ها و مراکز جابه‌جایی ارز، در طول ۵۰ روز گذشته بیش از ۲/۵ میلیارد دلار ازطریق بانک مرکزی و صادرکنندگان غیرنفتی تأمین شده است، که حدود ۵۰ درصد آن، عرضه از طریق سامانه نیما بوده است."

عده‌ دیگری معتقدند افزایش نرخ ارز به موجی از تقاضا دامن زده که بر بالا رفتن بیشتر قیمت‌ها تاثیر گذار بوده است.

بعضی منتقدان هم افزایش نرخ ارز اقدامی "تعمدی" توسط دولت برای جبران (ریالی) کسری بودجه امسال می‌دانند؛ این دسته به کاهش قیمت نفت و مواد پتروشیمی در بازارهای جهانی و پائین آمدن درآمدهای ارزی ایران استناد کرده‌اند؛ اتهامی که در موارد پیشین بارها توسط مقامهای دولتی ایران رد شده است.

بعضی دیگر هم به افزایش نرخ حواله درهم که یکی از عوامل کلیدی در تعیین نرخ دلار در بازار ایران است اشاره کرده‌اند.

همزمان شاخص کل بورس اوارق بهادار تهران که هفته پیش تا به بیش از یک میلیون هم صعود کرده بود، در معاملات امروز یکشنبه (۲۸ اردیبهشت) شاهد افت بود و تا حدود ۹۶۴ هزار هم پائین آمد ؛از ابتدای معاملات صبح امروز و با آغاز معاملات بیش از ۲۰ هزار واحد افت کرد.

امروز چهارمین روز متوالی (کاری) است که شاخص کلی بورس اوراق بهادار تهران، پس از رسیدن به مرز یک میلیونی هفته پیش روند نزولی در پیش گرفته است.

روند صعودی بازار بورس در ایران و افزایش تقاضا، عدد شاخص را دوشنبه پیش (۲۲ اردیبهشت) به نزدیک یک میلیون و ۵۰ هزار واحد رساند و از روز سه‌شنبه این افت شروع شد که تا کنون ادامه داشته است.

در مجموع این چهار روز کاری (از سه‌شنبه پیش تا کنون) بازار بورس تهران افتی معادل ۸۳ هزار واحدی را تجربه کرده است.

بورس کالا امروز طی اطلاعیه‌ای اعلام کرده نمادهای معاملاتی گواهی سپرده کالایی سکه طلا ، تا اطلاع ثانوی در مرحله پیش‌گشایش باقی خواهد ماند؛ علت این اقدام "قیمت‌های نامتعارف" در تابلوی معاملات اعلام شده.

قیمت‌های جذاب گواهی سپرده سکه در بورس در مقایسه با بازار فیزیکی طلا باعث شده بود از هفته پیش تقاضای گواهی سپرده در بورس کالا افزایش یابد.

بعضی از فعالان بازار سرمایه، رسیدن به کانال یک میلیونی و اقدام به فروش سهامدارانی که به سود رسیده بودند را یکی از دلایل این افت می‌دانند.

بعضی دیگر هم بازگشت نماد خودروسازانی نظیر سایپا و ایران خودرو را دلیل این ریزش عنوان کرده‌اند؛ نماد این دو خودروساز از اواخر اسفند ماه در بورس غایب بود و هفته پیش با بازگشت آنها بعضی سرمایه‌گذاران اقدام به فروش سهامهای خود برای خرید آنها کردند.

عده‌ای دیگر هم افزایش تعداد افراد کم تجربه در بورس را از دلایل دیگر ریزش بورس برشمرده‌اند؛ معمولا در چنین شرایطی این سهامداران که عمدتا خرد هستند با احساس خطر از ادامه روند نزولی بازار و از دست رفتن احتمالی سرمایه اقدام به فروش سهام خود می‌کنند؛ با تقویت بورس در سال جاری بر تعداد این افراد افزوده شده است.

بنابر اعلام سازمان بورس تا هفته پیش برای ۳۵ میلیون نفر کد بورسی صادر شده بود.

دولت ایران اخیرا پذیره نویسی سهام‌ اموال دولتی در بورس در قالب صندوق‌های قابل معامله ( ETF) را آغاز کرده که قرار است این هفته به پایان برسد؛ گفته شده تا کنون حدود ۲۰۰۰ میلیارد تومان پذیره‌نویسی انجام شده است.

بنابر اعلام وزارت اقتصاد قرار است هفته آینده "بزرگ‌ترین" عرضه اموال دولتی (بانک سپه) در بورس انجام شود.

عباس معمارنژاد، معاون وزیر اقتصاد ایران او گفته: "تا پایان سال جاری تا سقف ۱۰۰ هزار میلیارد تومان دارایی دولت باید عرضه شود که این برنامه را محقق خواهیم کرد."

وزیر اقتصاد ایران دو هفته پیش ارزش دارایی‌های دولت را با اشاره به برآوردها بیش از ۷۰۰۰ هزار میلیارد تومان اعلام کرده بود.

افت اخیر بورس در حالی است که شاخص کل در اولین روز کاری امسال (۵ فروردین) بیش از ۵۰۸ هزار بود که ظرف فقط حدود ۴۰ روز دو برابر شد و به بالای یک میلیون هم رسید.

هر چند نوسان در بازار بورس طبیعی است اما معتقدان به "حباب" در بورس می‌گویند ارزش ذاتی بسیاری از اوارق بهادار بسیار کمتر از قیمت کنونی عرضه آنهاست؛ بعضی از آنها به شرکتهای زیان ده اشاره کرده‌اند که ارزش سهام آنها اخیرا چند برابر شده است.

دولت ایران در سال جاری (۱۳۹۹) سقف مجاز برای سود سپرده‌های بلندمدت را ۱۵ و سپرده‌های کوتاه مدت را ۱۰ درصد اعلام کرد؛ این کاهش به همراه افزایش نرخ ارز، عامل مضاعفی برای جذاب شدن بازار بورس در مقایسه با بازارهای موازی شد که حتی پای سکه را هم به بورس باز کرد.

عده‌ای از منتقدان تلاش دولت برای جایگزینی درآمدهای از دست رفته ارزی و نفتی در کنار پیش‌بینی "ناکامی" در تحقق درآمدهای مالیاتی امسال را علت تقویت بورس از ابتدای سال دانسته‌اند و این رشد را کاذب می‌دانند.

امید پارسا، رئیس این سازمان درباره درآمدهای امسال گفته: "خوش بینانه ترین حالت اینکه از ۱۸۰ هزار میلیارد تومان در آمدی که از محل مالیات ها در قانون بودجه سال جاری پیش بینی شده ۱۴۰ هزار میلیارد تومان قابل وصول است؛ اگر میزان تاثیر کرونا بر کسب و کارها در همین فصل بهار باشد."

با شدت گرفتن تحریم های آمریکا، درآمدهای نفتی ایران به شدت کاهش یافت و دولت از سال پیش اعلام کرد وابستگی بودجه به درآمدهای نفتی را در سال ۹۹ کاهش داده است؛ یکی از راه های جبران کسری بودجه افزایش درآمدهای مالیاتی بوده که حالا با افت تولید ناشی از شیوع کرونا ضربه خورده است. تقویت بورس و سرازیر شدن نقدینگی به بازار سرمایه یکی از راههای دولت برای جبران این کسری است.

دولت ایران در ماههای اخیر در تلاش بوده نقدینگی را به بازار سرمایه هدایت کند و ضمن تشویق اخیرا تهدیدهایی را هم متوجه منتقدان کرده است.

عبدالرضا رحمانی فضلی، وزیر کشور ایران اخیرا رسانه‌های "تضعیف کننده" بازار سرمایه در ایران را به "برخورد" تهدید کرده است.

او گفته: "بسیاری از کانال‌ها و ‌سایت‌ها با مبنا و ریشه خارجی وجود داشتند که با هدف تضعیف بازار سرمایه در این حوزه وارد شدند که مقرر شد برخورد‌های لازم با اینگونه رسانه‌ها اتخاذ شود."

با افزایش تقاضا در بازار بورس بعضی منتقدان گفته‌اند سقوط بورس می‌تواند بحرانی بدتر از موسسات مالی را برای سرمایه‌گذاران به خصوص افرادی که تجربه کمی در فعالیت در بازار بورس دارند و با "ریسک" آن به خوبی آشنا نیستند، در پی داشته باشد.