เพชรซาอุฯ: ยังไม่พบ “บลูไดมอนด์” คดีอื่นก็ไม่จบ เหตุใดซาอุดีอาระเบียกลับมาฟื้นสัมพันธ์กับไทย

ทำไม พล.อ. ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรีของไทย ได้รับเชิญไปเยือนซาอุดีอาระเบียอย่างเป็นทางการ แม้ความสัมพันธ์ของ 2 ประเทศเหินห่างกันมากว่า 30 ปี เนื่องจาก 3 เรื่องอื้อฉาวที่ยังไม่มีคำตอบชัดเจน ได้แก่ กรณีเพชรที่หายไปอย่างไร้ร่องรอย, การฆาตกรรมนักการทูต และอุ้มฆ่านักธุรกิจ ที่เกิดขึ้นในไทย ในช่วงปี 2532-2533

ดร.ศราวุฒิ อารีย์ ผู้อำนวยการศูนย์มุสลิมศึกษา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ให้คำตอบเรื่องนี้ว่า เกิดจากความเปลี่ยนแปลงภายในของผู้นำซาอุดีอาระเบียรุ่นใหม่ ที่ไม่ได้ "ติดใจ" กับเรื่องในอดีต และ เป็นส่วนหนึ่งของนโยบาย "วิสัยทัศน์ซาอุดีอาระเบีย 2030" (Saudi Vision 2030) ที่ต้องการสานสัมพันธ์กับทุกประเทศในโลก

"ถึงแม้ว่าทางการซาอุดีอาระเบีย จะติดใจบลูไดมอนด์ แต่มันก็ไม่ได้เป็น ข้อผิดพลาดของรัฐบาลไทย อันนี้ประการแรก และผมคิดว่าตอนหลังทางการซาอุดีอาระเบีย ก็ไม่ได้ให้ความสำคัญกับเรื่องนี้มากนัก" ดร.ศราวุฒิ กล่าวกับบีบีซีไทย

ความสัมพันธ์ระหว่างไทย-ซาอุดีอาระเบีย กลับมาเป็นที่สนใจอีกครั้ง หลังทางการไทยและซาอุดีอาระเบีย ต่างแถลงเมื่อวันอาทิตย์ที่ผ่านมาว่า พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี และรัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหมมีกำหนดการเดินทางเยือนราชอาณาจักรซาอุดีอาระเบียอย่างเป็นทางการระหว่าง 25-26 ม.ค. นี้ ตามคำเชิญของเจ้าชายโมฮัมเหม็ด บิน ซัลมาน บิน อับดุลอะซีช อัลซะอูด มกุฎราชกุมาร รองนายกรัฐมนตรี และ รมว. กลาโหม ซาอุดีอาระเบีย

การฟื้นความสัมพันธ์มีขึ้นในขณะที่ปัจจุบันยังไม่มีใครรู้ว่า "บลูไดมอนด์" อัญมณีชิ้นสำคัญในคดีโจรกรรมเพชรซาอุฯ ไปตกอยู่กับใคร คดีฆาตกรรมนักการทูต และคดีอุ้มฆ่านักธุรกิจชาวซาอุดีอาระเบีย ผู้ต้องหานายตำรวจระดับสูงที่พัวพันถูกยกฟ้องไปแล้วเมื่อปี 2562

ในทัศนะของ ผอ. ศูนย์มุสลิมศึกษา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย มองว่า กรณีอุ้มฆ่านักธุรกิจเชื้อสายราชวงศ์ ทำให้ทางการซาอุฯ ไม่พอใจ จนถึงขั้นลดระดับความสัมพันธ์ทางการทูต ออกข้อจำกัดเกี่ยวกับแรงงานไทย ห้ามประชาชนของซาอุดิอาระเบียเดินทางมาประเทศไทย และลดความร่วมมือระดับสูงในทุกด้านลงมาอยู่ระดับต่ำสุด

เรื่องในอดีตจะทำเป็นลืมเลยหรือเปล่า

ดร.ศราวุฒิ มองว่า ทั้ง 3 กรณีที่ เป็นปัญหาระหว่างซาอุดีอาระเบียกับไทย ในกรณีของเพชรซาอุฯ คนที่โจรกรรมในขณะนั้นก็เป็นแรงงานไทย ซึ่งไม่ได้มีส่วนเกี่ยวข้องกับรัฐบาล และมองว่ามันก็เป็นการหละหลวมของทางการซาอุฯ เองด้วย ที่ทำให้เกิดการโจรกรรมดังกล่าว

ส่วนการสังหารนักการทูตในไทย ดร.ศราวุฒิ กล่าวว่า ทางการซาอุฯ ก็เข้าใจดีว่าเป็นเรื่องความขัดแย้งระหว่างอิหร่านกับซาอุดีอาระเบียในปี 1987 ที่ลุกลามเข้ามาในไทย โดยต้นตอมาจากเหตุการณ์ที่ซาอุฯ ปราบผู้ชุมนุมในพิธีฮัจญ์ ทำให้คนอิหร่านที่เข้าไปทำพิธีฮัจญ์กว่า 200 คน เสียชีวิต หลังจากนั้นก็เกิดการแก้แค้นตอบโต้กันไปมาในหลายประเทศ ไม่ใช่แค่ไทย

"เรื่องกรณีของการเสียชีวิตของนักการทูตเป็นเรื่องระหว่างประเทศ ผมคิดว่าซาอุฯ เข้าใจเป็นอย่างดี แต่กรณีที่สำคัญที่สุด คือกรณีอุ้มฆ่า เขาติดใจมาก ๆ ทางซาอุฯ ไม่พอใจอย่างยิ่ง อย่างไรก็ตาม ไม่สามารถทำอะไรได้แล้วในตอนนี้ เพราะว่า กรอบเวลาของการดำเนินคดี มันก็หมดไปเรียบร้อยแล้ว แล้วทางคนที่ถูกฟ้องก็ถูกยกฟ้องไปเรียบร้อย"

ดร.ศราวุฒิ เห็นว่า ปัจจัยร่วมที่สำคัญคือ ซาอุดีอาระเบีย มีผู้นำรุ่นใหม่นับตั้งแต่ปี 2015-2016 เป็นต้นมา เห็นการเปลี่ยนแปลงในโครงสร้างการบริหารทางการเมืองของซาอุดีอาระเบียอย่างชัดเจน จากเดิมที่จะส่งมอบอำนาจให้กับผู้นำอาวุโสรุ่นเก่า

"คนรุ่นนี้ ผมเชื่อว่าเขาไม่ได้ติดใจเรื่องราวในอดีต แต่ว่าเขามองไปในอนาคต ด้วยเรื่องผลประโยชน์ต่าง ๆ เมื่อเขาเชิญนายกรัฐมนตรีของไทยไปเยือน ผมคิดว่ากรณีในอดีตที่เคยติดค้างกัน เขาคงจะไม่นำขึ้นมาเป็นกรณีพบกันอีก เพราะว่ามันไม่มีประโยชน์" ผอ. ศูนย์มุสลิมศึกษา จากจุฬาฯ ระบุ

หันหาตะวันออก และซอฟต์พาวเวอร์

ดร.ศราวุฒิ กล่าวถึงอีกปัจจัยหนึ่ง คือ ซาอุดีอาระเบียประสบปัญหากับพันธมิตรเก่าในยุโรป ในสหรัฐฯ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง หลังเหตุการณ์โจมตีสหรัฐฯ 9/11 ที่ซาอุฯ ถูกกดดัน เรื่องการก่อการร้าย ดังนั้น จึงพยายามลดการพึ่งพาสหรัฐฯ และพยายามมองมาทางตะวันออก ทางเอเชียมากยิ่งขึ้น

"ตอนนี้ ซาอุฯ มีความสัมพันธ์กับจีนอยู่สูงมาก และให้ความสำคัญกับจีนมาก ๆ ไม่เฉพาะแค่ซาอุฯ กลุ่มประเทศในอ่าวเปอร์เซียทั้งหมด ที่ร่ำรวยน้ำมัน ก็ให้ความสำคัญกับจีน"

ผู้เชี่ยวชาญด้านการต่างประเทศในโลกมุสลิม กล่าวด้วยว่า ซาอุดีอาระเบีย เผชิญกับปัญหา ทางเศรษฐกิจในช่วง 5-6 ปี ก่อน ราคาน้ำมันมันตกต่ำมาก และมีปัญหาเรื่องขาดดุลบัญชีงบประมาณ จึงเป็นที่มาของการมีนโยบายใหม่ คือ การมองหาการพึ่งพาทางเศรษฐกิจ ที่ไม่ได้มาจากรายได้จากน้ำมันเท่านั้น ดังนั้น จึงเป็นที่มาที่ทำให้ต้องทบทวนความสัมพันธ์กับไทยอีกครั้งหนึ่ง โดยก่อนหน้านี้มีการติดต่อในทางการทูตระหว่างกันกับไทยของรัฐมนตรีว่าการกระทรวงต่างประเทศหลายครั้งในช่วงที่ผ่านมา

นอกจากนี้ ในระยะหลังที่ซาอุดีอาระเบีย สูญเสียภาพลักษณ์ของตัวเองในประชาคมโลก จากการมีนโยบายต่างประเทศที่ก้าวร้าว และปัญหาสิทธิมนุษยชน จึงพยายามเปิดกว้างและสานสัมพันธ์กับทั่วโลก ด้วยการใช้ "ซอฟต์พาวเวอร์" อย่างอุดมการณ์ทางศาสนา การเคลื่อนไหวทางด้านองค์กรการกุศล

ไทยก็รุกหนักทางการทูต

ดร.ศราวุฒิ กล่าวว่า นอกจากปัจจัยทางซาอุดีอาระเบียแล้ว ส่วนของไทยเอง ก็ค่อนข้างรุกหนักในเกมการทูต พยายามที่จะไปสานสัมพันธ์กับ ซาอุฯ ทุกวิถีทาง โดยเฉพาะการติดต่อกับสื่อกลางในการสานสัมพันธ์ คือ บาห์เรน

"ผมคิดว่าแนวนโยบายต่างประเทศของไทย เราต้องการมีสัมพันธ์ที่ดี และปกติกับทุกประเทศในโลกมุสลิม"

นอกจากนี้ ไทยก็มีผลประโยชน์กับซาอุดีอาระเบียในอดีต ที่ผ่านมา อย่างเช่น แรงงาน ความสัมพันธ์ระดับประชาชนกับประชาชน

"มุสลิมในประเทศไทยไปทำฮัจญ์ ไปเรียนอยู่ที่ซาอุฯ และก่อนที่สัมพันธ์จะแตกร้าวเราเคยมีแรงงานอยู่ที่ซาอุฯ กว่า 2 แสนคน สร้างเม็ดเงินให้กับประเทศไทยจำนวนมหาศาล"

สถานการณ์ในช่วงหลังของซาอุดีอาระเบียเอง เผชิญปัญหาหลายด้าน ทั้งตัดความสัมพันธ์กับการ์ตา มีปัญหากับเพื่อนสนิทอย่างสหรัฐฯ ตอนหลัง ซาอุดีอาระเบียก็ไม่มีสมาธิพอที่จะมารื้อฟื้นความสัมพันธ์กับไทย เขาต้องให้ความสำคัญกับเรื่องใหญ่ ๆ ก่อน

ผอ. ศูนย์มุสลิมศึกษา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย กล่าวว่า สัญญาณของการฟื้นความสัมพันธ์ที่ดีระหว่างกัน มีมาตั้งนานแล้ว โดยกระทรวงการต่างประเทศ โดยเฉพาะในช่วงของ ดร.สุรินทร์ พิศสุวรรณ ที่พยายามสานสัมพันธ์ ให้ดีเหมือนเดิม แต่จังหวะช่วงเวลานั้นยังไม่เหมาะสม เพราะยังไม่เกิดการเปลี่ยนแปลงการบริหารภายในของซาอุฯ และคดีความยังอยู่ในกระบวนการศาล จึงทำให้การขับเคลื่อนตอนนั้นเป็นเรื่องยาก

"ผมคิดว่าคงไม่ใช่เครดิตของรัฐบาล แต่เป็นเครดิตของกระทรวงการต่างประเทศ" ดร.ศราวุฒิ กล่าว อย่างไรก็ตาม เขาเห็นว่า นี่เป็นช่วงเวลาที่รัฐบาลไทยคงจะเดินหน้าสานสัมพันธ์อย่างเต็มที่ เนื่องจากเป็นช่วงเปลี่ยนผ่านทางการเมืองของไทยที่สำคัญ

ความพยายามฟื้นฟูความสัมพันธ์สมัยรัฐบาลประยุทธ์ จันทร์โอชา

ที่มา : มติชน/กระทรวงการต่างประเทศ

ซาอุฯ สนใจอะไรของไทย

ดร.ศราวุฒิ ชี้ว่า ผลจากนโยบายวิสัยทัศน์ซาอุดีอาระเบีย 2030 การมีความสัมพันธ์ที่ไม่ดีกับไทย เป็นอุปสรรคปัญหาสำคัญสำหรับนโยบายเปิดให้ประเทศอื่นเข้าไปลงทุนทางการค้า

มุมมองของซาอุดีอาระเบีย ประเทศไทยเป็นครัวของโลกที่ผลิตอาหาร ขณะที่ประเทศตะวันออกกลาง รวมทั้งซาอุดีอาระเบียเอง เป็นกลุ่มประเทศที่มีปัญหาเรื่องความมั่นคงทางอาหาร ดังนั้น ซาอุดีอาระเบีย จึงให้ความสำคัญกับไทย และภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ในระยะหลัง ในฐานะกลุ่มประเทศที่ผลิตอาหารของโลก

"ผมคิดว่านักธุรกิจของซาอุฯ เขาเสียประโยชน์มาก เวลาที่ไม่สามารถเข้ามาในประเทศไทย"

ดร.ศราวุฒิ มองว่า จากวิสัยทัศน์ 2030 ของซาอุดีอาระเบีย ถือเป็นโอกาสที่กระทรวงแรงงานต้องหาลู่ทางขยายตลาดแรงงานไทย เพราะซาอุดีอาระเบียกำลังมีโครงการต่าง ๆ เกิดขึ้นใหม่ อีกทั้งนโยบายเปิดประเทศสำหรับการท่องเที่ยว อาจเป็นช่องทางให้ไทยได้ฟื้นฟูความไว้เนื้อเชื่อใจมากยิ่งขึ้น ผ่านการพัฒนาและความร่วมมือกันในอุตสาหกรรมท่องเที่ยว

ย้อนรอย 3 คดี ปมร้าวฉาน : ฆ่านักการทูต-ขโมยเพชร-อุ้มฆ่านักธุรกิจเชื้อสายราชวงศ์

สื่อไทยรายงานว่าเขาขโมยเครื่องเพชรออกมาได้นับร้อยชิ้น น้ำหนักรวมกันกว่า 90 กก. รวมทั้ง "บลูไดมอนด์" ซึ่งเป็นเพชรเก่าแก่หายากสีน้ำเงินขนาด 50 กะรัต เพชรล้ำค่าประจำราชวงศ์ซาอุฯ เม็ดนี้เป็นหนึ่งในเพชรที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในโลก

หลังเกิดเหตุ ซาอุฯ ติดต่อทางการไทยหาตัวผู้ก่อเหตุและส่งของมีค่าทั้งหมดคืน

ต่อมาจึงมีการจับกุมเจ้าหน้าที่ตำรวจนครบาลชุดหนึ่ง ข้อหาอุ้มฆ่านายอัลรูไวลี่ไปเค้นข้อมูล เพราะเชื่อเป็นผู้อยู่เบื้องหลังการตายของนักการทูตของซาอุดีอาระเบีย

ที่มา : บีบีซีไทยรวบรวม / ดร.ศราวุฒิ อารีย์