چادر مشکی خاتون در حمله و ضد حمله های جناحی

  • فرج سرکوهی
  • روزنامه‌نگار

دادستان عمومی تهران با اعلام جرم علیه روزنامه ایران ارگان رسمی دولت را به "حمله به چادر و طرح حجاب و عفاف"، "ترویج اباحه گری" و "جریحه دار کردن عفت و اخلاق عمومی" متهم کرد.

همزمان حملات برخی نمایندگان مجلس، رسانه ها، مقامات روحانی و سپاه علیه آنچه آنان "گروه منحرف نفوذی در دولت" می خوانند، شدیدتر شد و چالش دولت محمود احمدی نژاد با اصولگرایان منتقد دولت و پیرو رهبری، محافظه کاران سنتی و روحانیت محافظه کار، ضرباهنگ پرشتاب تری به خود گرفت.

مخالفت های آقای احمدی نژاد و گروه نزدیک به او با گشت ارشاد، ممنوعیت ورود زنان به ورزشگاه ها و برخورد سخت گیرانه نیروی انتظامی با جوانان و حجاب زنان از همان آغاز انتقاد اصولگرایان، محافظه کاران و مقامات بلندمرتبه روحانی، نظامی و انتظامی را برانگیخت و این انتقادها در ماه های اخیر صریح تر و تندتر شده اند.

تصمیم گرایش هوادار محمود احمدی نژاد بر ارائه فهرست مستقل نامزدان نمایندگی مجلس و سرپیچی آنان از پیوستن به ائتلاف اصولگرایان و محافظه کاران سنتی، مقاومت آقای احمدی نژاد در برابر برخی فرمان های رهبر، تاکید رئیس جمهوری بر طرح برنامه هایی چون افزایش یارانه های نقدی و خانه برای هر ایرانی، از دلایلی است که حمله به "گروه منحرف نفوذی در دولت" را شدت بخشیده اند.

اما این گرایش، به رغم تحمل ضربه های کاری در ماه های اخیر، از هدف های خود عقب نشینی نکرده و می کوشد تا بر پشتوانه محبوییت محمود احمدی نژاد در لایه هایی از مردم، با طرح مباحث تازه و بهره گیری از امکاناتی که هنوز در دست دارد، زمینه را برای حضور موفق و مستقل خود در انتخابات مجلس فراهم کند.

روزنامه "ایران" از جمله امکانات مهم رسانه ای این گرایش است. ویژه نامه جنجال برانگیز این روزنامه را می توان کوششی برای بازکردن میدانی جدید در رقابت های جناحی و هجوم سنگین اصولگرایان و محافظه کاران علیه این ویژه نامه را می توان تلاشی برای محروم کردن این گروه از یکی از امکانات رسانه ای آن ارزیابی کرد.

اما زمینه های تضاد اصولگرایان و محافظه کاران با محمود احمدی نژاد در عرصه سیاست های فرهنگی و اجتماعی، و به ویژه برخورد با زنان و جوانان، به مبارزات انتخاباتی محدود نیست.

لایه هایی از نسل دوم رهبران انقلاب که سیاست های خود را بر تلفیقی از عدالت اجتماعی در توزیع درآمدهای نفت و گاز و بدل کردن ایران به قوی ترین کشور منطقه، ترکیبی از پوپولیسم و ناسیونالیسم، بنا کرده اند، پرداخت هزینه های سنگین برای تحمیل برخی ارزش های فرهنگی چون حجاب کامل را به سود نظام نمی بینند، اما دفتر رهبری، نسل اول فرماندهان سپاه و بسیج، اصولگرایان منتقد محمود احمدی نژاد، روحانیت محافظه کار و محافظه کاران سنتی مواردی چون حجاب را "ارزش" ی مکتبی تلقی کرده و تعدیل این گونه ارزش ها را برنمی تابند.

برخی اصولگرایان و اغلب اصلاح طلبان مذهبی، مخالفت محمود احمدی نژاد را با گشت ارشاد و مواضع متفاوت او را در عرصه زنان و جوانان "تاکتیکی" برای جلب آراء بخش هایی از طبقه متوسط شهری ارزیابی می کنند که در انتخابات ریاست جمهوری اخیر به رقیب او رای دادند، اما آقای احمدی نژاد از همان نخستین روزهای دور اول ریاست جمهوری خود از مخالفت خود با سخت گیری در عرصه حجاب و برخورد نیروی انتظامی با زنان سخن و در تداوم این سیاست در سال ۸۴ به صراحت گفت:"مشکل ملت ما رنگ لباس و مدل موی جوانان نیست."

غلامحسین الهام، سخنگوی دولت در دور اول ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد نیز در باره برخورد نیروی انتظامی با زنان و جوانان در قالب گشت های ارشاد اعلام کرد:"نیروی انتظامی به عنوان ضابط قضایی انجام وظیفه می کند و ارتباطی با دولت ندارد."

ای گشت مرا ارشاد کن

ویژه نامه جنجال برانگیز روزنامه "ایران" با عنوان "خاتون" روز شنبه ۲۲ مرداد ماه در ۲۶۰ صفحه چهاررنگ با کاغذ گلاسه اعلا منتشر و به عنوان ضمیمیه روزنامه به رایگان توزیع شد.

حجاب زنان از حساس ترین مباحث در جمهوری اسلامی است و نگاه حاکم بر سردبیری ویژه نامه خاتون، شیوه تدوین، تنظیم و انتخاب متون و تیترها، میان تیترها و تصویرها، قصد این ویژه نامه را بر عبور از کلیشه های رسمی و ارزش های قالبی مسلط و طرح دیدگاهی متفاوت نشان می دهند.

در فهرستی با عنوان "چهل بانوی نقش آفرین ایران اسلامی"، نام وعکس برخی نویسندگان عامه پسند و برخی بازیگران زن سینما نیز به چشم می خورند که با الگوی رسمی "بانوی محجبه،عفیفه، مکتبی و بسیجی" همخوانی ندارند. رسانه های محافطه کار با اشاره به برخی اسامی در این فهرست خشم خود را از این "ساختارشکنی" نشان دادند.

علی اکبر جوانفکر، سرپرست روزنامه "ایران"، در سرمقاله این ویژه نامه از واگذارکردن مساله ای فرهنگی و اجتماعی چون حجاب به نیروی انتظامی انتقاد می کند:"اگر حجاب را در حوزه امر به معروف و نهی از منکر قرار دهیم، اشتباه بزرگی خواهد بود که آن را به یک حوزه رسمی و خاص مانند نیروی انتظامی محدود کنیم."

در پیشانی گزارشی در باره عملکرد گشت ارشاد، عکسی خشن و با عینک دودی از سردار احمدی مقدم، فرمانده نیروی انتظامی، با تیتر طنزآمیز "ای گشت مرا ارشاد کن" چاپ شده است.

در گزارشی با عنوان "روایتی از هفت هزار سال نجابت و شیدایی" از "طرح افزایش امنیت اخلاقی و گشت ارشاد" انتقاد شده است.

در کنار این گزارش های انتقادی، چهره ای مثبت از ملاقات های اسنفدیار رحیم مشایی، رئیس دفتر رئیس جمهوری، با هنرمندان سینما، تصویر و این برخورد به "فرو ریختن دیوار بی اعتمادی در ذهن هنرمندان و تغییر راهبرد دولت از مچ گیری به همراهی و همدلی" تعبیر شده است.

در بخشی از ویژه نامه نامه، رئیس جمهوری به وزیر کشور، که مخالفت او را با گشت ارشاد نشان می دهد، دستور محمود احمدی نژاد برای تشکیل "شورای صیانت از حقوق شهروندی"، که از آن چون "راهی به سوی مهار گشت ارشاد" یاد می شود، و برخی سخنان او در مخالفت با تحمیل پوشش و مدل مو و لباس منتشر و خواننده را به مقایسه دو شیوه برخورد خشن پلیسی و نگاه متفاوت محمود احمدی نژاد دعوت می کند.

اغلب تیترها و میان تیترهای این ویژه نامه، انتقادی و چالش برانگیزند. مصاحبه ویژه نامه با آیت الله حائری شیرازی با تیتر بی سابقه "افراط در حجاب، خطرناک تر از بی حجابی است" منتشر شده است و عناوین، تیترها و میان تیترهایی چون "اخلاق جنسی، از آزادی تا لذت، "جهان سکشوال و سلوک انسان"، "فاحشه ای که به آغوش خدا بازگشت"،"پری رو تاب مستوری ندارد"، "چادر، قانون و اجبار" و "گشت ارشاد بهانه فتنه گران برای لشکر کشی خیابانی و آشوب" نگاه متفاوت سردبیری ویژه نامه را تصویر می کنند.

چادر مشکی، حجاب برتر یا نشانه تکبر و اشرافیت غرب زده

مصاحبه مهدی کلهر، مشاور سابق رئیس جمهوری، به جنجال برانگیزترین بخش ویژه نامه خاتون بدل شد.

مقامات جمهوری اسلامی چادر را "حجاب برتر" معرفی و رنگ سیاه پوشش زنان را تشویق می کنند و رهبر جمهوری اسلامی بارها گفته است:"چادر لباس ملی و اسلامی مورد علاقه زن مسلمان ایرانی است." شواهد تاریخی اما نشان می دهند که اکثریت زنان ایرانی، روستاییان و عشایر، تا دهه ۴۰، چادر نداشته و لباس های رنگارنگ می پوشیدند و چادر و روبنده به برخی مناطق جنوبی ایران و در میان برخی لایه های مرفه و سنتی شهرها مرسوم بود.

مهدی کلهر با اشاره به اینکه "چادر" سنتی ایرانی از جنس "کرباس" و به رنگ های "کرم و قهوهای و آبی روشن و راه راه بوده" است، گفته های رهبر و تصویر رسمی را در باره "اسلامی و ملی بودن چادر" رد می کند.

از نگاه آقای کلهر، "ناصرالدین شاه ملعون" به تقلید از "لباس مشکی مردان و زنان" غربی "در مجلس شبانه عیاشی اروپا"، "سرداری داخلی که تن رجال بود را مشکی کرد و چادر مشکی را هم به زنان درباری توصیه کرد."

مهدی کلهر رنگ مشکی را "رنگی متکبرانه" توصیف و یادآوری می کند که "در اسلام به صراحت از حضرت رسول داریم که لباس تیره پوشیدن مکروه است."

آقای کلهر چادر مشکی را نه پوششی مناسب که "بدترین پوشش" و ابزاری برای جلب توجه "نگاه مردان هیز" می داند و می گوید:"در قرآن آمده که زن خودش را در مقابل تیر نگاه مردان هیز قرار ندهد، قطعاً چادر مشکی بدترین پوشش است، چون چهره زن را قاب می کند، یعنی نگاه را به چهره زن متمرکز می کند."

از نظر آقای کلهر، حجاب اسلامی به "۳ تکه روشن: روسری یا همان شال روی سر، پیراهن و پوشش پا" محدود است و "پوشش باید برای برای جامعه چشم نواز باشد."

رئیس جمهوری ساختارشکن؟

انتشار نظریاتی مخالف با کلیشه رسمی در ارگان رسمی دولت جمهوری اسلامی آتش خشم محافظه کاران و اصولگرایان مخالف محمود احمدی را تیزتر کرد.

اغلب رسانه های اصولگرای مخالف محمود احمدی نژاد ویژه نامه روزنامه "ایران" را به "انتشار مطالب ساختارشکنانه، توهین مستقیم به حجاب برتر یعنی چادر"، "توهین بی سابقه و انتقادات تند علیه طرح امنیت اخلاقی" و "حمله به حکم قرآن"، "تفرقه افکنی و ایجاد شکاف در صف اصولگرایان" و "حاشیه سازی با هدف تنش آفرینی" متهم کردند.

روزنامه "ایران" در اطلاعیه ای به تحریف جمله های ویژه نامه "خاتون" در رسانه هایی چون "رجا نیوز" اشاره کرد و توضیح داد که:"مطالب مندرج تنها منحصر به رنگ چادر است."

مهدی کلهر روز یکشنبه در مصاحبه ای با خبرگزاری ایسنا بر "اعتقاد" خود به "چادر" تاکید و مصاحبه خود را "یک بحث تاریخی و زیباشناسانه در مورد لباس و رنگ ها" توصیف کرد.

علی اکبر جوانفکر، سرپرست روزنامه "ایران" نیز روز دوشنبه در مصاحبه با همین خبرگزاری گفت:"متأسفانه برخی با مستمسک قرار دادن برخی مطالب تحریف شده که اساسا نه در ویژه نامه خاتون و نه در هیچ یک از نظرات ما وجود ندارد، به حرکتی سیاسی دست زده اند."

اما ائتلاف محافظه کاران سنتی و اصولگرایان مخالف رئیس جمهوری، که ویژه نامه "خاتون" را اهرمی مناسب برای محروم کردن فراکسیون هوادار محمود احمدی نژاد از روزنامه "ایران" می داند، به این توضیحات بی اعتنا ماند.

سیاست دو قطبی کردن فرهنگی و دیو و دلبر

فضا چنان سنگین شد که چند تن از نویسندگان ویژه نامه از انتشار متون خود در آن اظهار ندامت کرده و به اصطلاح امنیتی رایج در ایران "امضای خود را پس گرفتند."

حمید رسایی ، عضو فراکسیون اصولگرایان مجلس، "جریان انحرافی" را به "لو دادگی فرهنگی"، "استفاده از روزنامه ایران به عنوان تریبون"، "تلاش برای دو فطبی سازی فرهنگی به سبک حزب کارگزاران" متهم کرد و گفت:"این جریان انحرافی با پیروی از رویکرد کارگزاران سازندگی در سال های ۷۴ و ۷۵ می کوشد که برای انحراف افکار عمومی خود را طرفدار آزادی نشان داده و این گونه وانمود کند که بر سر این مسائل با مخالفینش اختلاف دارد."

مجتبی زارعی، از چهرهای اصولگرا نیز "گروه انحرافی" را متهم کرد که "مثل اصلاح طلبان دوگانه دیو و دلبر ایجاد می کند" و "برای رسیدن به هدف خود به دوگانه هایی چون آزادی و استبداد، اصلاح طلبی و تحجرگرایی، خشونت طلبی و صلح دوستی، که یک طرف را دیو و طرف دیگر را دلبر نشان می دهد، توسل می جویند."

مهدی طائب، رئیس قرارگاه عمار گفت:"امروز پس مانده های جریان انحرافی از طریق روزنامه ایران به مقابله با چادر می پردازند."

لاله افتخاری، رئیس فراکسیون قرآن و عترت مجلس، روزنامه "ایران" را به "هتک حرمت حجاب زنان و چادر ما" متهم و از دیده شدن "جریان رضاخانی" خبر داد.

محمدرضا باهنر، نایب رئیس مجلس، با جمله نمایندگان مجلس حتما جلو این هنجار شکنی ها و ساختار شکنی ها را می گیرند" و محمد تقی رهبر، رئیس فراکسیون روحانیون مجلس، با گفتن "مجلس شورای اسلامی نسبت به اقدام موهن روزنامه ایران در توهین به حجاب برتر، واکنش نشان می دهد" از ادامه حمله به محمود احمدی نژاد با تکیه بر اهرم ویژه نامه "خاتون" خبر دادند.

ائتلاف محافظه کاران و اصولگرایان مخالف آقای احمدی نژاد در روزهای آینده می تواند تنش "چادر مشکی" را به دستاویزی برای حذف نهایی یا کاستن از سهم فراکسیون محمود احمدی نژاد در ترکیب محلس آینده بدل کند، اما تاثیر این تنش بر رای دهندگان و بر سرنوشت نهایی فراکسیون طرفدار محمود احمدی نژاد هنوز معلوم نیست.