رئیس‌جمهوری پرتغال بحث در مورد پیشینه استعماری کشورش را داغ کرد

دولت پرتغال می‌گوید برنامه‌ای برای پرداخت غرامت برای نقشی که این کشور در تجارت برده‌ها و استعمار داشته است، ندارد.

اخیرا پس ازآنکه مارسلو ربلیو دی سوسا، رئیس‌جمهوری پرتغال اشاره کرد که این کشور باید برای جنایت‌هایی که مرتکب شده است، بهایی بپردازد و آن را جبران کند، بحث‌های نافرجامی که از قبل درباره نقش این کشور در تجارت برده و دیگر رفتارهای دوران استعمار وجود داشت، دوباره داغ شد.

اما دولت پرتغال که اکثریت اعضا آن از حزب میانه‌رو مایل به راست هستند که آقای دی سوسا زمانی رهبر آن بود، چنین پیشنهادی را رد کردند.

حزب دست راستی افراطی چیگا خواهان آن شد که برای محکومیت رئیس‌جمهور و سخنان اخیرش، در مجلس رأی‌گیری برگزار شود. به نظر آن‌ها سخنان آقای د سوسا «بی‌تردید خیانت واضحی به مردم پرتغال و تاریخ این کشوراست.»

اظهارات رئیس‌جمهور در جلسه‌ای که با خبرنگاران خارجی برگزار و در آن موضوعات گسترده‌ای پرداخته شد، مطرح‌شده بود. در این جلسه پرسیده شد آیا قرار است پرتغال غرامتی برای دوران تجارت برده، که در آن کشتی‌های این کشور میلیون‌ها نفر را برای کار در مزارع از آفریقا عمدتاً به برزیل بردند، پرداخت کند.

آقای دی سوسا در جوابش اشاره مستقیمی به برده‌داری نکرد اما گفت پرتغال باید «مسئولیت کامل» گذشته‌اش را قبول کند. او به کشتارها و غارت‌هایی درگذشته اشاره کرد و گفت این کشور باید بهای این بدرفتاری‌ها را بپردازد.

آنیل فرانکو، وزیر برابری نژادی کشور برزیل، خواستار اقدامی قاطع که نشان‌دهنده میل به عملی کردن این سخنان رئیس‌جمهور پرتغال باشد، شد.

با این‌وجود در مراسم بزرگداشتی به مناسبت سالگرد کودتایی که به سال‌ها دیکتاتوری در پرتغال پایان داد، آقای دی سوسا در حضور رئیس‌جمهوران کشورهایی که مستعمره‌های سابق بودند، اشاره‌ای به این موضوع نکرد.

انقلاب ۱۹۷۴ مسیر استقلال این کشورهای تحت استعمار را هموار کرد. رئیس‌جمهورهای حاضر در این مراسم، هرکدام در سخنرانی‌های خود از این روز به‌عنوان سمبل آزادی یاد کردند اما هیچ‌کدام اشاره‌ای به مسئله غرامت نکردند.

دولت، پس ازآن که رئیس‌جمهور در صحبت‌های جدیدی در مورد نظر قبلی خود توضیح داد و عنوان کرد کمک مالی برای توسعه و پرداخت بدهی این کشورها می‌تواند جبران خسارات دوران استعمار باشد، در این مورد بیانیه منتشر کرد.

آقای دی سوسا گفت: «پرتغال وظیفه دارد رهبری این مسیر را بر عهده بگیرد و هشدار داد باید مراقب بود به سرانجام کشورهایی که در آن‌ها ظرفیت گفتگو درباره چنین موضوعاتی محدودشده و نتوانسته‌اند با مستعمرات سابق خود رابطه و تفاهمی ایجاد کنند، دچار نشد.»

دولت در جواب به این گفته‌ها در بیانیه‌ای کوتاه گفت همان مسیری که دولت‌های قبلی در مورد پرداخت غرامت داشتند را ادامه خواهد داد: «هیچ برنامه و اقدام خاصی برای این کار وجود نداشته و ندارد.»

وزیر فرهنگ دولت سوسیالیست پیشین می‌خواست بعضی از اقلام باستانی غارت‌شده از کشورهای دیگر را به آن‌ها بازگرداند. وزیر فرهنگ فعلی، مدیر سابق موزه ملی این کشور که در مجموعه‌هایش آثاری از مستعمره‌های قبلی هم وجود دارد، قبلاً از این ایده حمایت کرده بود.

گروه‌های ضد تبعیض نژادی و احزاب چپ افراطی که کارزارهای طولانی درباره این موضوعات داشته‌اند، این روزها مجدداً فعال‌شده و به میدان بازگشته‌اند. اما رئیس‌جمهور محافظه‌کار پیشرو این کارزار است.

او در جلسه‌اش با خبرنگاران خارجی ابراز کرد، پدرش در دوران دیکتاتوری فرماندار موزامبیک بود و بعد منصب آخرین وزیر مستعمرات را داشت. به همین دلیل آقای د سوسا در جایگاه مناسبی برای رد نظرات سیاستمداران دست راستی که می‌خواهند بگویند استعمار خیلی هم بد نبود، قرار دارد.