محکومیت گسترده حکم اعدام برای توماج صالحی

EPA-EFE/REX/SHUTTERSTOCKCopyright: EPA-EFE/REX/SHUTTERSTOCK

مژگان افتخاری، مادر مهسا امینی، در یک استوری در اینستاگرام نوشته است: «با نام و یاد مهسای عالم‌تابم، ژینا خبری مرا دوباره پریشان حال کرد. دوباره، احوال دلم، ای کاش، عبرت دوران می‌کرد! نگذارید دل مادر توماج دل من شود. نگذارید توماج، آماج بغض فروخفته‌ی مادر شود.»

«بگذارید توماج نفس بکشد تا مادرش، مادران سرزمینم از نفس نیفتند. من هنوز گرم نفس‌های ژینا هستم، بگذارید مادر توماج همنفس نفس‌های زنده او باشد، می‌توانید بگذارید!».

ژینا امینی در شهریور ١٤٠١ زمانی که از سقز به تهران سفر کرده بود توسط گشت ارشاد بازداشت شد. او در طول بازداشت به کما رفت و جان باخت که به باور بسیاری در اثر ضربات ماموران بود.

گشت ارشاد تکذیب می‌کند که ماموران با باتون به سر او زده‌اند و سر او را به بدنه خودروی خود کوبیده‌اند.

با این حال کمیته حقیقت یاب سازمان ملل اخیرا گزارش داد که «بر اساس شواهد و الگوهای خشونت پلیس امنیت اخلاقی در اعمال حجاب اجباری برای زنان» «متقاعد» شده‌ است که «خشونت فیزیکی منجر به مرگ» مهسا امینی شده است.

مرگ خانم امینی به اعتراضات گسترده دامن زد که برای چندین ماه ادامه داشت و طی آن معترضان خواستار پایان حکومت جمهوری اسلامی شدند.

حکومت ایران فورا با نیروی مرگبار به سرکوب معترضان پرداخت. به گزارش سازمان‌های حقوق بشر حدود ۵۰۰ نفر در جریان اعتراضات کشته، صدها نفر دیگر زخمی و هزاران نفر بازداشت شدند.

بیشتر بخوانید: گزارش کمیته حقیقت‌یاب سازمان ملل: جمهوری اسلامی در اعتراضات سال گذشته مرتکب «جنایت علیه بشریت» شد

اعتراضاتی در حمایت از توماج صالحی در شهرهای مختلف دنیا از جمله در بن، لاهه، فرانکفورت، برلین و هامبورگ برگزار شده است.

شماری از خواننده‌های رپ فارسی هم با انتقاد از حکم اعدام توماج صالحی، خواهان آزادی او شده‌اند. ‌‌

ملانی جولی، وزیر خارجه کانادا در پیامی در شبکه اجتماعی ایکس حکم اعدام توماج صالحی را «به شدت» محکوم کرد.

او در این پیام نوشته است: «بسیاری دیگر مانند توماج در تلاش برای تغییر دموکراتیک قربانی نقض حقوق بشر و بی توجهی آشکار سپاه پاسداران به زندگی انسانی شدند. استفاده از مجازات اعدام برای سرکوب حقوق و آزادی‌های بشر غیرقابل توجیه است.»

صدور حکم اعدام برای توماج صالحی، خواننده معترض ایرانی، واکنش‌های گسترده‌ای در پی داشته است. الی خرسندفر، جامعه‌شناس در گفتگویی با بی‌بی‌سی فارسی گفت فضایی که جمهوری اسلامی در حول و حوش توماج صالحی ایجاد کرده با هدف «مخدوش کردن یک چهره سیاسی» صورت گرفته است.

به گفته خانم خرسند فر توماج صالحی در جنبش ۱۴۰۱، نماد عامه مردم شد و خواسته کاملا آشکار مردم را مطرح کرد.

سازمان عفو بین الملل در پیامی در شبکه اجتماعی ایکس از مقامات ایرانی خواسته محکومیت و حکم اعدام توماج صالحی را لغو کنند.

عفو بین الملل خواستار آزادی فوری او شده است.

رضا علیجانی،‌ تحلیلگر مسائل سیاسی ایران میگوید که حکمی که برای توماج صالحی صادر شده از روی استیصال حکومت در برخورد با معترضانی مثل توماج صالحی است.

او در مصاحبه با تلویزیون فارسی بی‌بی‌سی گفت: «این استیصال حکومت است که چطوری این افراد را ساکت کنند.» افرادی مثل توماج صالحی را بازداشت کردند، شکنجه کردند اما باز بیرون آمد و به اعتراضش ادامه داد

او گفت که این حکم همچنین نشانه ترساندن از روی ترس حکومت جمهوری اسلامی ایران است. آقای علیجانی گفت: «آنها میترسند که این نمونه شجاعت مدنی تکثیر شود.»

Nasrin SotoudehCopyright: Nasrin Sotoudeh

نسرین ستوده، وکیل دادگستری و فعال حقوق بشر در ایران حکم ظالمانه علیه توماج صالحی را با برخوردی که در خیابان‌های شهرهای مختلف ایران با زنان و دختران می‌شود، مقایسه کرده است و نوشت: «توماج صالحی در خطر است، چون هنر در خطر است، چون آزادی در خطر است و چون زن و زندگی در خطر ند.زنجیر سنگین استبداد در خیابان بر سر زن ها فرود می آید و در صحن دادگاه ها، معترضان و هنرمندان آماج خشونت احکام ناعادلانه قرار می گیرند.»

این وکیل دادگستری که دفاع از چندین پرونده حقوق بشری در ایران را بر عهده داشته است،‌ بارها به دلیل انجام وظیفه خود در دفاع از افراد به زندان افتاده است.

او به رای قبلی دیوان عالی کشور اشاره کرد و در یادداشت خود در صفحه فیسبوکش نوشت: «دیوان عالی کشور حکم ۶ سال و ۳ ماه حبس را برای توماج ناعادلانه دانسته بود، پرونده برای کاهش حکم به دادگاه برگشته بود. اما مجازات اعدام تنبیه کسانی است که حقوق انسانی شان را مطالبه کنند. توماج، طبق رای دیوان عالی کشور هم باید آزاد می شد. او را آزاد کنید.»

خانم ستوده با اشاره به بگیر و ببندهایی که به ویژه اخیرا در رابطه با اجرای حجاب اجباری به راه افتاده است و آزار زنان در خیابانها خطاب به مسئولان جمهوری اسلامی ایران نوشت: «زنجیرهایتان را جمع کنید. زنجیر ها بر دست و پای هنرمندی چون توماج بسته نمی شود. زنان نیز دست و پایشان در زنجیرهای شما بند نمی‌شود.»

خانم ستوده جوایز متعددی در زمینه دفاع از حقوق بشر دریافت کرده است از جمله به تازگی برنده «مدال دموکراسی سال ۲۰۲۳» دانشگاه پنسیلوانیا شد.

او پس از شرکت در مراسم تشییع آرمیتا گراوند،‌ دختر نوجوانی که در مترو تهران جان باخت بازداشت و پرونده جدیدی علیه او گشوده شد. خانم ستوده از آبان ماه گذشته به قید وثیقه از زندان آزاد شده است.

Getty Images/narges_mohamadi_51Copyright: Getty Images/narges_mohamadi_51

نرگس محمدی، فعال حقوق بشر زندانی در ایران و برنده نوبل صلح از مردم خواست که علیه حکم ظالمانه‌ای که برای توماج صالحی صادر شده بلند شوند: «یایید نگذاریم لکه خون جوان دیگری بر دامان سپید سرزمینمان نقش بندد. ما می‌توانیم.»

او در پیامی از داخل زندان اوین به حکومت ایران هشدار داد که «با صدور احکام ظالمانه و انتقام جویانه علیه فرزندان سربلند ایران چون توماج صالحی و جنگ با زنان ایران، طغیان خشم و ظلم ستیزی مردم ایران را خواهد دید.»

در پیام نرگس محمدی که امروز در اینستاگرام او منتشر شده است آمده:‌ توماج صالحی، صدای رسای جنبش «زن،زندگی،آزادی» و موسیقی متن آن است. اعدام توماج، اعدام جنبش زنده ماست. برای زنده ماندن جنبش که زندگی ماست به پاخیزیم.»

او صدور این احکام اعدام را «اقدامی انتقام جویانه، بزدلانه و ظالمانه» خواند و آن را «لکه ننگی بر جامه سیاه و متعفن حکومت دینی استبدادی» خواند.

فرانسه حکم اعدام برای توماج صالحی را محکوم کرده و آن را «غیرقابل‌قبول» دانسته است.

وزارت خارجه فرانسه در بیانیه‌ای گفته است: «فرانسه این حکم را به شدت محکوم می‌کند، حکمی که پس از چندین حکم مرگ دیگر و اعدام‌های توجیه‌ناپذیر در ارتباط با اعتراضات ۲۰۲۲ صادر شده است.»

توماج صالحی در بیانیه وزارت خارجه فرانسه «هنرمندی متعهد» توصیف شده است.

ایتالیا حکم اعدام برای توماج صالحی را محکوم کرده است.

آنتونیو تایانی، وزیر خارجه ایتالیا، در شبکه ایکس نوشت: «من مجازات مرگ را که مقام‌های ایران بر توماج صالحی تحمیل کرده‌اند محکوم می‌کنم.»

وزیر خارجه ایتالیا گفته دولتش در «هر کجا و هر شرایطی» مخالف مجازات اعدام است.

انجمن خانواده‌های جانباختگان پرواز پی‌اس۷۵۲ اوکراین که در سال ۱۳۹۸ با شلیک پدافند هوایی سپاه سرنگون شد، با انتشار بیانیه‌ای صدور حکم اعدام برای توماج صالحی «وحشیانه» خوانده است.

این انجمن در بیانیه‌اش نوشته است توماج صالحی «صدای رسای جنبش آزادی‌خواهِ ایران است» و صدور حکم اعدام برای او «جلوه‌ی تازه‌ای از ستم و فساد در ساختار جمهوری اسلامی» است.

در بیانیه آمده است «توماج نماینده‌ و صدای نسلی‌ست که به استبداد و خفقان نه می‌گوید و ایستادگی و امید را به ما یاد می‌دهد. سرکوب او، سرکوب زندگی‌ست.»

عزیز قاسم زاده، یکی از چهره‌های سرشناس جنبش صنفی معلمان در ایران، حکم اعدام برای توماج صالحی را «گواهی بر فرو ریختن همه‌ی معیارهای حقوقی» توصیف کرده است.

او اشاره کرده که توماج صالحی در در سال ۱۴۰۰ قطعه «چوب معلم» را در حمایت از گسترش تجمعات معلمان منتشر کرد. آقای قاسم‌زاده گفته «اکنون قدرشناسی اقتضا می کند معلمان هم به بانگ بلند به دفاع از او برخیزند.»

آقای قاسم‌زاده توماج صالحی را هنرمندی توصیف کرده که «هر نوع هزینه‌ای را تا غایت پذیرفته و اگر به همان خواندن ترانه اعتراضی بسنده می‌کرد، رسالتش را انجام داده بود اما او می‌خواست بسیار فداکارانه‌تر و ایثارگرایانه‌تر رسالت اجتماعی خود را به پیش بَرد.م

او ضمن اشاره به پیام حمایتی کیهان کلهر، از دیگر چهره‌های سرشناس موسیقی در ایران خواسته که از توماج صالحی پشتیبانی کنند.

ده کارشناس حقوق بشری سازمان ملل متحد امروز در بیانیه‌ای خواستار آزادی توماج صالحی شدند.

این کارشناسان، که مستقل از سازمان ملل هستند، گفته‌اند که «از حکم اعدام و بدرفتاری که آقای صالحی می‌گوید در موردش انجام گرفته نگران» هستند.

در این بیانیه آمده است که «هنر باید اجازه داشته باشد در هر جامعه‌ای انتقاد کند و مردم را برانگیزد تا مرزها را جابجا» شود.

این کارشناسان می‌گویند که توماج صالحی در آهنگ‌هایش از «آزادی هنری و حقوق فرهنگی» خود برای انتقاد استفاده کرده است.