روز جهانی آزادی مطبوعات؛ ایران و افغانستان در قعر جدول گزارشگران بدون مرز

سازمان گزارشگران بدون مرز در گزارش سالانه خود ایران و افغانستان را در قعر جدول آزادی مطبوعات در جهان قرار داده است.

سازمان گزارشگران بدون مرز در گزارشی درباره شاخص آزادی مطبوعات در جهان در سال ۲۰۲۴ میلادی به وضعیت ۱۸۰ کشور جهان در این زمینه پرداخته است؛ در این رتبه بندی ایران در زمینه آزادی مطبوعات در میان ۱۸۰ کشور در رتبه ۱۷۶ قرار گرفته است.

اریتره، سوریه، افغانستان و کره شمالی به ترتیب در قعر این فهرست قرار دارند. ایران هم پس از آنان است.

نروژ، دانمارک و سوئد بهترین کشورهای جهان در زمینه آزادی مطبوعات در این گزارش معرفی شده‌اند؛ آمریکا در رتبه ۵۵ این فهرست و روسیه در رتبه ۱۶۷ این جدول قرار گرفته‌اند.

گزارشگران بدون مرز می‌گوید طالبان از زمان به قدرت رسیدن مجدد در افغانستان بی‌وقفه به سرکوب روزنامه‌نگاران پرداخته است.

در این گزارش آمده که بسیاری از دولت‌ها و مقام‌های سیاسی در جهان محیط مناسبی را برای خبرنگاری و حق مردم برای دسترسی به اطلاعات قابل اعتماد و مستقل مهیا نمی‌کنند.

گزارشگران بدون مرز وضعیت را در نیمی از کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا «بسیار خطرناک» توصیف کرده است؛ کشورهای یمن، عربستان، ایران، اراضی فلسطینی، عراق، بحرین، سوریه و مصر در این زمینه مورد اشاره قرار گرفته‌اند.

در این منطقه قطر به عنوان تنها کشوری یاد شده است که وضعیت روزنامه‌نگاری در آن «سخت» یا «خیلی جدی» توصیف نمی‌شود.

امارات متحده عربی به جمع کشورهای «قرمز» در این فهرست اضافه شده است، رنگی که نشان از وخامت وضعیت روزنامه‌نگاری دارد.

گزارشگران بدون مرز به سرزمین‌های فلسطینی به عنوان «مرگبارترین» کشور برای روزنامه‌نگاران اشاره کرده است و می‌گوید به دنبال حمله ۷ اکتبر حماس و آغاز جنگ غزه، بیش از صد روزنامه‌نگار در حملات اسرائیل کشته شده‌اند.

بر این مبنا ۲۲ نفر از آنها در حال انجام وظایف رسانه‌ای کشته شدند.

البته این سازمان می‌گوید فشار بر روزنامه‌نگاران به غزه محدود نیست و در کرانه باختری هم آنها هم از طرف تشکیلات خودگردان فلسطینی و هم از طرف نیروهای اسرائیلی مورد آزار قرار می‌گیرند.

«۲۰۰ مورد سرکوب خبرنگاران ایرانی در سال ۱۴۰۲»

مدرسه روزنامه‌نگاری میدپوینت هم در گزارش سالانه خود از «وضعیت روزنامه‌نگاری در سال ۱۴۰۲» از ثبت بیش از ۲۰۰ مورد سرکوب خبرنگاران در ایران خبر داده و نوشته است که سپاه پاسداران عامل اصلی تهدید و ارعاب روزنامه‌نگاران در سال گذشته بوده است.

این موسسه که می‌گوید از ابتدای فعالیتش وضعیت روزنامه‌نگاری در ایران و تا حدودی در افغانستان را رصد کرده در گزارش جدید خود از ۲۲۶ مورد «احضار، بازجویی، بازداشت، تهدید امنیتی، اخراج و تهدید فیزیکی» به عنوان مصادیق سرکوب روزنامه‌نگاران در ایران طی سال گذشته یاد کرده است.

بنا بر این گزارش میدپوینت، بزرگترین نگرانی نهادهای حکومتی ایران در سال ۱۴۰۲ پوشش و انتشار اخبار مرتبط با «تبعیض علیه زنان و حجاب، انتشار نتیجه نظرسنجی‌های مختلف درباره حجاب و انتخابات، بحران‌های امنیتی مانند انفجارهای کرمان و پوشش خبری بحران های اقتصادی از جمله فقر و قیمت دلار» بوده است.

میدپوینت که گزارش سالانه خود را همزمان با روز جهانی روزنامه‌نگاری - سوم ماه مه، ۱۴ اردیبهشت - منتشر کرده از فشار مضاعف و «دو چندان» بر روزنامه‌نگاران خارج از تهران - پایتخت - خبر داده است؛ از جمله حمله به دفاتر رسانه‌های محلی و حتی قتل مدیرمسئول یک رسانه محلی در خوزستان با شلیک گلوله.

در این گزارش نهادهای امنیتی و اطلاعاتی به ویژه سپاه پاسداران، اصلی‌ترین عامل سرکوب رسانه‌های و روزنامه‌نگاران اعلام شده است (۴۱ درصد).

در گزارش مدرسه روزنامه‌نگاری میدپوینت یکی از این الگوهای جدید سرکوب و سانسور غیرمستقیم رسانه‌های در ایران، «قطع منابع درآمدی» آنها عنوان شده است.