لیگ نخبگان آسیا بدون ایرانی‌ها؛ زور استقلال به رونالدو و رفقا نرسید

استقلال با قبول شکست سه بر صفر مقابل النصر عربستان، از رقابت‌های لیگ نخبگان آسیا کنار رفت. استقلال در بازی رفت که در ورزشگاه آزادی و با حضور بیش از ۷۵ هزار تماشاگر برگزار شد، برابر این تیم به تساوی بدون گل رسیده بود.

با حذف استقلال در این مرحله، فوتبال باشگاهی ایران هیچ نماینده‌ای میان ۸ تیم راه یافته به مرحله یک چهارم نهایی لیگ نخبگان آسیا که قرار است به صورت متمرکز در عربستان برگزار شود، نخواهد داشت.

سهمیه‌هایی که یک به یک حذف شدند

اردیبهشت ۱۴۰۲ کنفدراسیون فوتبال آسیا سهمیه کشورهای غرب و شرق آسیا برای حضور در مدل جدید لیگ قهرمانان که دیگر با نام «لیگ نخبگان آسیا» شناخته می‌شد را اعلام کرد. براین اساس، سهمیه فوتبال ایران دو به اضافه یک سهمیه اعلام شد. یعنی دو نماینده مستقیم و یک باشگاه در مرحله پلی‌آف.

نکته مهم در تعیین امتیازدهی به لیگ‌های کشورها برای به دست آوردن سهمیه حضور در این مسابقات، در نظر گرفته نشدن مسابقات آسیایی در سال ۲۰۲۰ بود.

در آن سال ای‌اف‌سی کاپ به دلیل همه‌گیری کرونا برگزار نشد و لیگ قهرمانان آسیا نیز به ‌صورت متمرکز به میزبانی قطر برگزار شده بود.

تصمیم کمیته مسابقات کنفدراسیون آسیا برای نادیده گرفتن نتایج باشگاه‌ها در فصل ۲۰۲۰ به ضرر فوتبال ایران بود. چرا که پرسپولیس در آن سال تا فینال لیگ قهرمانان آسیا پیش رفت و عملکرد این باشگاه امتیازات فوتبال ایران را بالاتر می‌برد. اما کنفدراسیون آسیا تصمیم گرفت به دلیل برگزار نشدن ای‌اف‌سی کاپ که مسابقات سطح پایین‌تر باشگاهی آسیا به حساب می‌آمد، قید امتیازات تمامی باشگاه‌ها در آن سال را بزند.

از فوتبال باشگاهی ایران، پرسپولیس به عنوان قهرمان و استقلال به عنوان نایب قهرمان لیگ برتر به صورت مستقیم وارد این رقابت‌ها شدند و سپاهان نیز به عنوان قهرمان جام حذفی به بازی‌های پلی‌آف رفت. سپاهان در بازی نخست مقابل شباب‌الاهلی ۱-۴ مغلوب شد و از لیگ نخبگان کنار رفت.

پرسپولیس و استقلال که دو نماینده باقی‌مانده ایران در مرحله گروهی لیگ نخبگان بودند، با عملکردی متزلزل ۸ بازی این مرحله را پشت سر گذاشتند. پرسپولیس با یک پیروزی، ۴ تساوی و ۳ شکست در رده نهم جدول ۱۲ تیمی قرار گرفت و از مسابقات حذف شد. استقلال اما با ۲ پیروزی، ۳ تساوی و ۳ شکست و نشستن در رده ششم، در جمع ۸ تیم برتر منطقه غرب به یک‌هشتم نهایی رسید.

بهترین نماینده ایران در آسیا و کابوس خط دفاعی

استقلال با دو قهرمانی در رقابت‌های جام باشگاه‌های آسیا، که فرمت بسیار قدیمی‌تر و اولیه لیگ نخبگان محسوب می‌شود، پرافتخارترین باشگاه ایرانی در فوتبال آسیا است.

هرچند که سرمایه‌گذاری باشگاه‌های عربستانی، قطری و اماراتی در غرب قاره و همین‌‌طور پیشرفت ژاپن، کره‌جنوبی و حتی چین در شرق آسیا، قهرمان شدن مجدد باشگاه‌های ایرانی در رقابت‌های باشگاهی آسیا را به یک رویا تبدیل کرده، اما باز هم این استقلال بود که موفق شد در یکی از بدترین فصول تمام دهه‌های اخیرش، تنها نماینده باشگاهی فوتبال ایران در مرحله حذفی باشد.

تا پیش از صعود استقلال و حذف پرسپولیس از مرحله گروهی، یک نگرانی مشترک میان هواداران هر دو تیم وجود داشت.

جدول مسابقات نشان می‌داد که در صورت صعود این دو باشگاه به مرحله یک‌هشتم نهایی، آن‌ها قطعا با یکی از سه تیم متمول و پرستاره عربستانی روبرو می‌شوند: الهلال، الاهلی یا النصر.

در نهایت این استقلال بود که با صعود به عنوان تیم ششم، مقابل تیم سوم جدول یعنی النصر قرار گرفت. رویارویی مهاجمانی مانند سادیو مانه، کریستیانو رونالدو و جان دوران با یکی از متزلزل‌ترین خطوط دفاعی استقلال در سال‌های اخیر.

شکنندگی خط دفاعی و ضعف در ساختار دفاعی استقلال، شاید یکی از مهم‌ترین عوامل در تغییرات پیاپی کادرفنی این تیم بود. طی کمتر از ۶ ماه، جواد نکونام، سهراب بختیاری‌زاده، پیتسو موسیمانه، بار دیگر سهراب بختیاری‌زاده، محمد نوازی و در نهایت میودراگ بوژوویچ هدایت این تیم را به عهده گرفتند.

ترمیم به روش سرمربی مقدونیه‌ای: اصلاحات بجای تغییر

نخستین تغییراتی که میودراگ بوژوویچ در مدت زمان کوتاه حضورش در استقلال شکل داد، به شکل گیری اولیه نظم خط دفاعی این تیم خلاصه می‌شد.

آقای بوژوویچ طی نزدیک به ۱۴ سال فوتبال حرفه‌ای خود، به عنوان مدافع میانی با خصوصیات مختص به یک «دفاع کلاسیک» یا «مدافع آزاد» (لیبرو) شناخته می‌شد. مدافعی که در سبک قدیمی سیستم ۲-۵-۳ وظیفه یارگیری مستقیم و نفر به نفر را نداشت، باید فضاهای خالی میان مدافعان «یارکوب» یا «یارگیر» را پوشش می‌داد، توپ‌های اول در خط دفاعی را دفع می‌کرد و در زمان حملات اجازه اضافه شدن به خط هجومی را نیز داشت.

هرچند که این پست دفاعی طی بیش از دو دهه اخیر به صورت کامل در فوتبال جهان منسوخ شده است، اما آشنایی سرمربی مونته‌نگرویی با فضای میانی خط دفاعی، مهم‌ترین برگ برنده استقلال در روزهایی بود که آقای بوژوویچ هدایت این تیم را برعهده گرفت.

استقلال که از تابستان ۱۴۰۲ به صورت کامل سیستم بازی خود را به ۲-۵-۳ نوین یا همان ۲-۳-۵ جدید تغییر داده بود، یک شکنندگی محسوس در قلب خط دفاعی‌اش را احساس می‌کرد. سرعت پایین مدافعان میانی، عدم پوشش درست در خط آفساید و جا ماندن مداوم مدافعان در کورس‌های سرعتی در ضدحملات بخصوص در فصل جاری، خط دفاعی استقلال را شکننده و آسیب‌پذیر کرده بود.

دریافت ۲۱ گل در رقابت‌های لیگ برتر ایران، این تیم را در رده دهمین «ضعیف‌ترین خطوط دفاعی» لیگ در فصل جاری قرار داده است؛ یعنی فقط بالاتر از تیم‌های هوادار، شمس‌آذر، مس رفسنجان، خیبر، استقلال خوزستان و فولاد.

در بازی رفت سرمربی مونته‌نگرویی استقلال با تغییراتی کوچک در ساختار خط دفاعی این تیم تلاش کرد فضاهای باز میان مدافعان تیمش را تا جای امکان از بین ببرد. او به جای دگرگون کردن ناگهانی سیستم بازی تیم، از روش ۱-۴-۵ برای تیمش استفاده کرده بود. یعنی قرار دادن دو هافبک دفاعی در مرکز خط میانی، نگه داشتن دو مدافع مرکزی در کنار مدافع آزاد خط دفاعی و عقب‌تر بردن دو بال کناری در امتداد خط دفاعی.

آقای بوژوویچ همچنین قید آفسایدگیری را به واسطه پرریسک بودن آن زد. هم مهاجمان النصر سرعتی بودند و هم مدافعان میانی استقلال کند و کمی پا به سن گذاشته. همین روش و البته درخشش حسین حسینی درون دروازه استقلال، نتیجه‌ای تقریبا ایده‌آل را برای آبی‌پوش‌ها به ارمغان آورد. تساوی بدون گل در تهران مقابل یکی از پرستاره‌ترین تیم‌های آسیا، ناامید کننده نبود.

استقلال، تیم بی‌دفاع

آن‌چه شاید سرمربی مونته‌نگرویی استقلال انتظارش را نداشت، اشتباهات باتجربه‌ترین بازیکنان تیمش در دقایق ابتدایی نیمه اول بود. استقلال روی دو اشتباه در جایگیری و دفع توپ از روزبه چشمی و بعد حسین حسینی، دقیقه نهم دروازه‌اش باز شد و گل دوم را از روی نقطه پنالتی در دقیقه ۲۷ دریافت کرد.

زیر جو سنگین ورزشگاه و با وجود ستاره‌هایی مانند کریستیانو رونالدو، جان دوران، سادیو مانه، مارسلو بروزوویچ و محمد سیماکان که در ترکیب النصر حضور داشتند، بیرون آمدن از شوک روحیه اولیه و بازگشت به بازی ساده نبود.

استقلال از سومین دقیقه وقت‌های تلف شده نیمه اول و با اخراج مهران احمدی، مجبور شد بازی را ده نفره دنبال کند. آن‌چه در بازی برگشت گذشت، شباهتی به بازی رفت استقلال نداشت و شاید مهمترین دلیلش را بتوان در باز شدن زودهنگام دروازه استقلال دید.

استقلال در نیمه دوم با ورود جلال‌الدین ماشاریپوف و ابوالفضل جلالی، تلاش کرد وزن هجومی تیمش را برای رسیدن به دروازه النصر تا حدودی افزایش دهد.

با این حال همچنان درخشش حسین حسینی، دروازه‌بان استقلال، بود که مقابل حملات پرتعداد مهاجمان النصر به چشم می‌آمد. هرچند که النصر دقیقه ۸۳ بار دیگر موفق شد دروازه استقلال را با ضربه جان دوران باز کند.

این نتیجه نه فقط برای میودراگ بوژوویچ که حتی برای مدیران باشگاه استقلال یک پیام ویژه داشت؛ خط دفاعی استقلال، مانند ساختار دفاعی‌اش نیاز به ترمیم جدی دارد. شاید ساختار دفاعی را بتوان با تفکر مربیان اصلاح کرد، اما این نیز مستلزم وجود ابزار کافی برای پیاده شدن برنامه‌هاست. ابزاری که به نظر می‌رسد به اندازه کافی در استقلال نیست. مدافعان میانی استقلال، جوان نیستند و کارایی سال‌های گذشته را نیز در این تیم به نمایش نمی‌گذارند.